Από πού προέρχονται οι πόλεμοι, ο ρατσισμός, η τρομοκρατία, η βία και η σκληρότητα που είναι τόσο ενδημικά φαινόμενα στον ανθρώπινο πολιτισμό; Γιατί οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται και σφαγιάζουν ο ένας τον άλλον τόσο τακτικά; Γιατί το είδος μας είναι τόσο επιρρεπές στη βία; Για να απαντήσουμε αυτές τις ερωτήσεις, θα κάναμε καλά να σκεφτούμε την εκμετάλλευση και τη σφαγή ζώων από εμάς και την επίδρασή τους στον ανθρώπινο πολιτισμό. Θα μπορούσε να είναι αλήθεια ότι καταπιέζουμε και σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον τόσο εύκολα επειδή η κακοποίηση και η σφαγή των ζώων μας έχουν απευαισθητοποιήσει στα δεινά και τον θάνατο των άλλων;
Η «εξημέρωση» των ζώων –η εκμετάλλευση των κατσικιών, των προβάτων, των βοοειδών και άλλων ζώων για το κρέας, το γάλα, τις δορές και την εργασία τους που άρχισε στην Εγγύς Ανατολή πριν από περίπου 11.000 χρόνια– άλλαξε την ιστορία της ανθρωπότητας. Στις πρώτες κοινωνίες κυνηγών-συλλεκτών υπήρχε κάποια αίσθηση συγγένειας μεταξύ ανθρώπων και ζώων, που απεικονίστηκε με τον τοτεμισμό και τους μύθους που παρουσίαζαν τα ζώα είτε ως πλάσματα μισά ζώα και μισά ανθρώπους είτε ως δημιουργούς και προγόνους της ανθρώπινης φυλής. Εντούτοις, η ανθρωπότητα πέρασε τον Ρουβίκωνα όταν οι βοσκοί και οι κτηνοτρόφοι της Εγγύς Ανατολής άρχισαν να ευνουχίζουν, να δένουν για να περιορίσουν και να μαρκάρουν αιχμάλωτα ζώα για να ελέγξουν την κινητικότητα, τη διατροφή, την αύξηση και την αναπαραγωγική ζωή τους. Για να κρατηθούν συναισθηματικά σε απόσταση από τη σκληρότητα που επέβαλαν, υιοθέτησαν μηχανισμούς αποσύνδεσης, αιτιολόγησης, άρνησης και ευφημισμού, οι οποίοι στην πορεία έγιναν μια σκληρότερη και πιο άσπλαχνη κατάσταση.
Το 1917 ο Σίγκμουντ Φρόιντ έθεσε το ζήτημα σε προοπτική όταν έγραψε: «Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του προς τον πολιτισμό, ο άνθρωπος απέκτησε μια εξουσιαστική θέση πάνω στα φιλικά πλάσματα του ζωικού βασιλείου. Δεν αρκέστηκε ωστόσο σε αυτή την υπεροχή και άρχισε να τοποθετεί ένα κενό ανάμεσα στη φύση του και στη δική τους. Αρνήθηκε στα ζώα την κατοχή λόγου, απέδωσε στον ίδιο μια αθάνατη ψυχή, και αξίωσε μια θεία κάθοδο που του επέτρεψε να εκμηδενίσει τον δεσμό της κοινότητας ανάμεσα σε αυτόν και το ζωικό βασίλειο».
Η κυριαρχία, ο έλεγχος και ο χειρισμός που χαρακτηρίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μεταχειρίζονται τα ζώα που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους, έχουν θέσει τον τόνο και έχουν χρησιμεύσει ως μοντέλο για τον τρόπο που οι άνθρωποι μεταχειρίζονται ο ένας τον άλλον. Η υποδούλωση/εξημέρωση των ζώων προετοίμασε το έδαφος για την ανθρώπινη δουλεία. Όπως ο Karl Jacoby γράφει, η δουλεία ήταν «κατά λίγο περισσότερο η επέκταση της εξημέρωσης στους ανθρώπους».
Στους πρώτους πολιτισμούς που προέκυψαν στις κοιλάδες των ποταμών της αρχαίας Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας, της Ινδίας και της Κίνας, η εκμετάλλευση των ζώων για τροφή, γάλα, δέρμα και εργασία ήταν τόσο σταθερά καθιερωμένη, που αυτοί οι πολιτισμοί καθαγίασαν την αντίληψη ότι τα ζώα υπήρχαν απλώς προς όφελός τους. Αυτό επέτρεψε στους ανθρώπους να τα χρησιμοποιούν, να τα κακοποιούν και να τα σκοτώνουν με ατιμωρησία. Οδήγησε επίσης τους ανθρώπους να τοποθετήσουν άλλους ανθρώπους –αιχμαλώτους, εχθρούς, ξένους και εκείνους που ήταν διαφορετικοί ή τους ήταν αντιπαθητικοί– στην άλλη πλευρά αυτής της μεγάλης διαίρεσης, όπου δυσφημήθηκαν ως«κτήνη», «χοίροι», «σκυλιά», «πίθηκοι», «αρουραίοι» και «παράσιτα». Ο προσδιορισμός άλλων ανθρώπων ως ζώων ήταν πάντα μια δυσοίωνη ανάπτυξη επειδή τους έκανε άξιους να ταπεινωθούν, να τεθούν υπό εκμετάλλευση ή να δολοφονηθούν. Όπως γράφει ο Leo Kuper στο Genocide: Its Political Use in theTwentieth Century, «ο κόσμος των ζώων είναι μια ιδιαίτερα εύφορη πηγή μεταφορών απανθρωποποίησης».
Από το σφαγείο στο στρατόπεδο εξόντωσης
Η σχέση της εκμετάλλευσης των ζώων με το Ολοκαύτωμα είναι λιγότερο προφανής από ότι είναι στην περίπτωση της σκλαβιάς, αλλά η σύνδεση υφίσταται σε κάθε περίπτωση. Πάρτε την περίπτωση του Χένρι Φορντ, ο αντίκτυπος του οποίου άρχισε τον 20ό αιώνα, μεταφορικά μιλώντας, σε ένα αμερικανικό σφαγείο και τελείωσε στο Άουσβιτς.
Στην αυτοβιογραφία του, My Life and Work (1922), o Φορντ αποκάλυψε ότι η έμπνευσή του για τη γραμμή παραγωγής προήλθε από μια επίσκεψη που έκανε ως νέος σε ένα σφαγείο του Σικάγο. «Πιστεύω ότι αυτό ήταν η πρώτη κινούμενη γραμμή που εγκαταστάθηκε ποτέ. Η ιδέα [της γραμμής παραγωγής] κατά έναν γενικό τρόπο προήλθε από τους υπερυψωμένους ιμάντες που χρησιμοποιούν οι συσκευαστές του Σικάγο στην επεξεργασία των βοοειδών». Μια δημοσίευση της Swift and Company εκείνο τον καιρό περιέγραψε την αρχή της κατανομής εργασίας που τόσο εντυπωσίασε τον Φορντ: «Τα σφαγμένα ζώα, με το κεφάλι να κρέμεται προς τα κάτω, περνούν από τον εργάτη στον άλλο, καθένας από τους οποίους εκτελεί κάποιο συγκεκριμένο βήμα στην όλη διαδικασία». Η βιομηχανοποιημένη σφαγή των ζώων ήταν μόνο ένα βήμα μακριά από τη συνεχή μαζική δολοφονία των ανθρώπων. Στη νουβέλα του J. Μ. Coetzee, The lives of Animals, η πρωταγωνίστρια Ελίζαμπεθ Κοστέλο λέει στο ακροατήριό της: «Το Σικάγο μας έδειξε το δρόμο: στις μάντρες του Σικάγο οι Ναζί έμαθαν πώς να επεξεργάζονται πτώματα».
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τον πρωταρχικό ρόλο του σφαγείου στην ιστορία της αμερικανικής βιομηχανίας. «Οι ιστορικοί έχουν στερήσει από τους συσκευαστές τον νόμιμο τίτλο τους, εκείνο των πρωτοπόρων της μαζικής παραγωγής», γράφει ο James Barrett στη μελέτη του για τους εργάτες στα συσκευαστήρια του Σικάγο στις αρχές της δεκαετίας του 20ού αιώνα, «γιατί δεν ήταν ο Χένρι Φορντ αλλά ο Gustavus Swift και ο Philip Armour που ανέπτυξαν την τεχνική της γραμμής παραγωγής που συνεχίζει να συμβολίζει την ορθολογική οργάνωση της δουλειάς». Ο Χένρι Φορντ, που εντυπωσιάστηκε πολύ από τον αποτελεσματικό τρόπο που θανάτωναν και τεμάχιζαν τα ζώα οι συσκευαστές κρέατος στο Σικάγο, είχε τη δική του μοναδική συνεισφορά στη σφαγή των ανθρώπων στην Ευρώπη. Όχι μόνο ανέπτυξε τη μέθοδο της γραμμής παραγωγής που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί για να σκοτώσουν Εβραίους, αλλά προώθησε επίσης μια κακοήθη αντισημιτική εκστρατεία που βοήθησε να συμβεί το Ολοκαύτωμα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 η «Dearborn Independent», η εβδομαδιαία εφημερίδα του Φορντ, δημοσίευσε μια σειρά άρθρων βασισμένα στα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών, μια αντισημιτική προκήρυξη που κυκλοφορούσε στην Ευρώπη. Ο Φορντ δημοσίευσε μια συλλογή άρθρων με τη μορφή βιβλίου υπό τον τίτλο Ο Διεθνής Εβραίος, η οποία μεταφράστηκε στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες και διαδόθηκε ευρέως από αντισημίτες, ηγέτης των οποίων ήταν ο Γερμανός εκδότης Theodor Fritsch, ένας πρώιμος υποστηρικτής του Χίτλερ. Χάρη σε μια καλά χρηματοδοτούμενη διαφημιστική εκστρατεία και το γόητρο του ονόματος του Φορντ, ο Διεθνής Εβραίος γνώρισε σημαντική επιτυχία τόσο εσωτερικά όσο και διεθνώς.
Ο Διεθνής Εβραίος βρήκε το πιο δεκτικό του ακροατήριο στη Γερμανία, υπό τον τίτλο Ο Αιώνιος Εβραίος. Ο Φορντ ήταν πάρα πολύ δημοφιλής στη Γερμανία και ήταν επόμενο όταν η αυτοβιογραφία του μεταφράστηκε στα γερμανικά, να γίνει αμέσως νούμερο ένα σε πωλήσεις στη χώρα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 ο Αιώνιος Εβραίος έγινε γρήγορα η Βίβλος του γερμανικού αντισημιτισμού, με τον εκδοτικό οίκο του Fritsch να τυπώνει έξι εκδόσεις μεταξύ του 1920 και του 1922.
Όταν το βιβλίο του Φορντ επήλθε στην προσοχή του Χίτλερ, εκείνος χρησιμοποίησε μια μικρότερη έκδοσή του στον ναζιστικό πόλεμο προπαγάνδας ενάντια στους Εβραίους της Γερμανίας. Το 1923 ένας ανταποκριτής της «Chicago Tribune» στη Γερμανία, ανέφερε ότι η οργάνωση τού Χίτλερ στο Μόναχο «απέστελλε τα βιβλία του κ. Φορντ με φορτηγά». Ο Baldur von Schirach, ηγέτης του κινήματος νεολαίας του Χίτλερ, είπε στη δίκη της Νυρεμβέργης ότι έγινε ένας πεπεισμένος αντισημίτης στην ηλικία των δεκαεπτά, αφότου διάβασε τον Αιώνιο Εβραίο. «Δεν έχετε ιδέα τι μεγάλη επιρροή είχε αυτό το βιβλίο στη σκέψη της γερμανική νεολαίας. Η νεώτερη γενιά έβλεπε με θαυμασμό τα σύμβολα επιτυχίας και ευημερίας όπως ο Χένρι Φορντ, και εάν εκείνος έλεγε πως οι Εβραίοι είναι υπαίτιοι, ήταν επόμενο να τον πιστέψουμε».
Ο Χίτλερ θεωρούσε τον Φορντ συνάδελφος εν όπλοις και είχε ένα πορτρέτο του στον τοίχο του γραφείου του. Όταν το 1923 ο Χίτλερ άκουσε ότι ο Φορντ ίσως κατέβει για Πρόεδρος των ΗΠΑ, είπε σε έναν Αμερικανό δημοσιογράφο: «Μακάρι να μπορούσα να στείλω μερικά από τα ειδικά στρατεύματά μου στο Σικάγο και σε άλλες μεγάλες αμερικανικές πόλεις για να βοηθήσουν στις εκλογές. Βλέπουμε τον Χένρι Φορντ ως τον ηγέτη του αναπτυσσόμενου φασιστικού κινήματος στην Αμερική. Μόλις μεταφράσαμε και δημοσιεύσαμε τα αντιεβραϊκά άρθρα του. Το βιβλίο κυκλοφορεί σε όλη τη Γερμανία κατά εκατομμύρια». Ο Χίτλερ εγκωμίασε τον Φορντ στο Ο Αγών μου, ενώ είναι και ο μόνος Αμερικανός που αναφέρεται στο βιβλίο. Όταν το 1931 ένας δημοσιογράφος της «Detriot News» ρώτησε τον Χίτλερ τι σήμαινε γι’ αυτόν το πορτρέτο του Φορντ στον τοίχο του, ο Χίτλερ είπε: «Θεωρώ τον Χένρι Φορντ έμπνευσή μου».
Αν και ο Φορντ σταμάτησε την «Dearborn Independent» στα τέλη του 1927 και συμφώνησε να αποσύρει τον Διεθνή Εβραίο από την αγορά βιβλίων, αντίγραφα του βιβλίου συνέχισαν να κυκλοφορούν κατά μεγάλους αριθμούς σε όλη την Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική. Στη ναζιστική Γερμανία η επιρροή του συνέχισε να είναι ισχυρή, με τους Γερμανούς αντισημίτες να το διαφημίζουν και να το διανέμουν καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’30, βάζοντας συχνά τα ονόματα του Χένρι Φορντ και του Αδόλφου Χίτλερ μαζί στο εξώφυλλο. Μέχρι τα τέλη του 1933, ο Fritsch είχε δημοσιεύσει 29 εκδόσεις, όλες με μια εισαγωγή που εγκωμίαζε τον Φορντ για τη «σπουδαία υπηρεσία» του στην Αμερική και στον κόσμο για τις επιθέσεις του στους Εβραίους.
Το 1938, επί τη ευκαιρία των εβδομηκοστών πέμπτων γενεθλίων του, ο Φορντ, ο μεγάλος θαυμαστής του αποτελεσματικού τρόπου θανάτωσης και κομματιασμού των ζώων στην Αμερική, δέχτηκε τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Γερμανικού Αετού, την υψηλότερη τιμή που παραχώρησε η ναζιστική Γερμανία σε κάποιον αλλοδαπό (ο Μουσολίνι ήταν ένας από τους άλλους τρεις αλλοδαπούς που τιμήθηκαν κατ’ αυτό τον τρόπο).
Στις 7 Ιανουαρίου 1942 –ακριβώς έναν μήνα μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, η οποία έβαλε τις Ηνωμένες Πολιτείες στον πόλεμο– ο Φορντ έγραψε μια επιστολή στον Sigmund Livingston, πρόεδρο της Anti-Defamation League, στον οποίο εξέφρασε την αποδοκιμασία του για το «μίσος ενάντια στους Εβραίους ή οποιαδήποτε άλλη φυλετική ή θρησκευτική ομάδα». Μέχρι τότε, ωστόσο, οι Einsatzgruppen (γερμανικές κινητές φονικές ομάδες) στην Ανατολή είχαν ήδη δολοφονήσει εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίων ανδρών, γυναικών και παιδιών, και το πρώτο γερμανικό στρατόπεδο εξόντωσης στο Κέλμνο ήταν ήδη σε λειτουργία.
Από την Αναπαραγωγή Ζώων στη Γενοκτονία
Μια ακόμα αμερικανική συμβολή στην Τελική Λύση της ναζιστικής Γερμανίας που είχε τις ρίζες της στην εκμετάλλευση των ζώων ήταν η ευγονική. Η εκτροφή εξημερωμένων ζώων –αναπαράγοντας τα πιο επιθυμητά και ευνουχίζοντας και δολοφονώντας τα υπόλοιπα– αποτέλεσε το μοντέλο για τις αμερικανικές και γερμανικές προσπάθειες ευγονικής να αναβαθμίσουν τους πληθυσμούς τους. Η Αμερική άνοιξε τον δρόμο όσον αφορά τις αναγκαστικές στειρώσεις, αλλά η ναζιστική Γερμανία έφτασε γρήγορα σε αυτό το επίπεδο και συνέχισε μέχρι το επίπεδο της γενοκτονίας.
Η επιθυμία να βελτιωθούν οι κληρονομικές ιδιότητες του ανθρώπινου πληθυσμού, είχε τις αρχές της στα 1860 όταν ο Φράνσις Γκάλτον, ένας Άγγλος επιστήμονας και ξάδελφος του Κάρολου Δαρβίνου, στράφηκε από τη μετεωρολογία στη μελέτη της κληρονομικότητας (ο Γκάλτον έπλασε τον όρο «ευγονική» το 1881). Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα οι γενετικές θεωρίες, που κατασκευάστηκαν υποθέτοντας ότι η κληρονομικότητα βασιζόταν σε άκαμπτα γενετικά σχέδια ελάχιστα επηρεασμένα από το κοινωνικό περιβάλλον, είχαν εξουσιάσει την επιστημονική σκέψη. Το κίνημα της ευγονικής στην Αμερική άρχισε με τη δημιουργία της American Breeders’ Association (ABA) το 1903. Στο δεύτερο συνέδριο της ABA το 1905, μια σειρά εκθέσεων για τη μεγάλη επιτυχία που επιτεύχθηκε στην εκλεκτική αναπαραγωγή ζώων και φυτών προέτρεψαν τους εκπροσώπους να ρωτήσουν γιατί τέτοιες τεχνικές δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στα ανθρώπινα πλάσματα. Η δημιουργία μιας επιτροπής για την Ανθρώπινη Κληρονομικότητα στο τρίτο συνέδριο της ABA το 1906, εκτόξευσε το αμερικανικό κίνημα ευγονικής.
Ηγέτης του κινήματος ήταν ο ερευνητής πουλερικών Τσαρλς Ντάβενπορτ, ο οποίος δούλεψε ως διευθυντής του Eugenics Record Office στο Cold Spring Harbor του Long Island της Νέας Υόρκης. Ο Ντάβενπορτ, ο οποίος περιέγραψε την ευγονική ως την «επιστήμη βελτίωσης της ανθρώπινης φυλής μέσω της βέλτιστης αναπαραγωγής», ανυπομονούσε για τη στιγμή που μια γυναίκα δεν θα δεχόταν πλέον έναν άνδρα «χωρίς να γνωρίζει τη βιολογικογενεαλογική του ιστορία» όπως ένας κτηνοτρόφος δεν θα έπαιρνε «ένα γεννήτορα για τα πουλάρια ή τα μοσχάρια του χωρίς να έχουν εκλεκτή καταγωγή». Πίστευε ότι «η πιο προοδευτική επανάσταση στην ιστορία» θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν «το ανθρώπινο ζευγάρωμα μπορούσε να τοποθετηθεί στο ίδιο υψηλό επίπεδο με αυτό της αναπαραγωγής αλόγων». Η εφαρμογή της στείρωσης άρχισε στην Αμερική το 1887, όταν ο επιθεωρητής του Σανατορίου του Σινσινάτι δημοσίευσε την πρώτη δημόσια σύσταση για τη στείρωση των εγκληματιών, τόσο ως τιμωρία όσο και ως τρόπο αποτροπής μελλοντικών εγκλημάτων. Για να στειρώσουν τους αρσενικούς εγκληματίες, οι αρχές χρησιμοποίησαν την ίδια μέθοδο που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες στα αρσενικά ζώα που δεν επιλέγονταν για αναπαραγωγή – τον ευνουχισμό. Ο ευνουχισμός ήταν η συνιστώμενη μέθοδος που χρησιμοποιούνταν για να στειρωθούν οι αρσενικοί εγκληματικοί παραβάτες μέχρι 1899, όταν και υιοθετήθηκε η αγγειεκτομή ως πρακτικότερη.
Το 1907 η Ιντιάνα πέρασε τον πρώτο κρατικό νόμο στείρωσης. Μέχρι το 1930 περισσότερες από τις μισές αμερικανικές πολιτείες είχαν περάσει νόμους που ενέκριναν τη στείρωση εγκληματιών και διανοητικά άρρωστων ανθρώπων, με την Καλιφόρνια να πρωτοπορεί κατέχοντας περισσότερο από το εξήντα τοις εκατό των αναγκαστικών στειρώσεων της χώρας. Μέχρι τη δεκαετία του ’30 η υποχρεωτική στείρωση είχε ευρεία υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες με προέδρους κολεγίων, κληρικούς, εργαζόμενους στον κλάδο της διανοητικής υγείας και διευθυντές σχολείων να συγκαταλέγονται μεταξύ των ισχυρότερων υποστηρικτών της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτέλεσαν γρήγορα μοντέλο για τις άλλες χώρες που ήθελαν να στειρώσουν τους «ελαττωματικούς» τους. Το 1929 η Δανία έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που πέρασε έναν τέτοιο νόμο και ακολουθήθηκε γρήγορα και από άλλα ευρωπαϊκά έθνη.
Στη Γερμανία, η οποία πέρασε τον νόμο στείρωσης έξι μήνες αφότου οι Ναζί ήρθαν στην εξουσία, η ευγονική ρίζωσε βαθιά στους ιατρικούς και επιστημονικούς κύκλους μετά τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1920 δύο σεβαστοί ακαδημαϊκοί –ο Karl Binding, ένας ευρέως δημοσιευμένος νομικός μελετητής, και ο Alfred Hoche, ένας καθηγητής ψυχιατρικής με ειδικότητα στη νευροπαθολογία– δημοσίευσαν το Die Freigabe der Vernichtung lebensunwerten Lebens (Έγκριση για την Καταστροφή Ζωής Ανάξια Ζωής). Εκεί υποστήριζαν ότι ο γερμανικός νόμος πρέπει να επιτρέψει την φιλεύσπλαχνη δολοφονία των νοσηλευόμενων ασθενών που ήταν lebensunwert («ανάξιοι ζωής») και των οποίων οι ζωές ήταν «χωρίς σκοπό» και αποτελούσαν φορτίο στους συγγενείς τους και στην κοινωνία. Αρχίζοντας στη δεκαετία του ’20, το Ίδρυμα Ροκφέλερ και άλλα αμερικανικά ιδρύματα παρείχαν εκτενή οικονομική ενίσχυση για τις έρευνες ευγονικής στη Γερμανία. Ώσπου να έρθουν οι Ναζί στην εξουσία, είχαν ήδη καθιερωθεί περισσότερα από 20 ιδρύματα για τη «φυλετική υγιεινή» στα γερμανικά πανεπιστήμια.
Ο Νόμος για την Αποτροπή της Αναπαραγωγής Ανεπαρκών Απογόνων, που ψήφισε η ναζιστική κυβέρνηση στις 14 Ιουλίου 1933, απαιτούσε τη στείρωση των ασθενών που πάσχουν από διανοητικές και φυσικές διαταραχές. Έως τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ήδη στειρώσει περισσότερους από 15.000 ανθρώπους, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν έγκλειστοι σε φυλακές ή σπίτια για διανοητικά αρρώστους. Οι αμερικανικοί νόμοι για τη στείρωση έκαναν τέτοια ευνοϊκή εντύπωση στον Χίτλερ και στους ακολούθους του, που η ναζιστική Γερμανία κοίταξε στις Ηνωμένες Πολιτείες προς αναζήτηση φυλετικής ηγεσίας και ο Χίτλερ έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πρόοδο της ευγονικής στις Ηνωμένες Πολιτείες: «Έχω μελετήσει με πολύ ενδιαφέρον τους νόμους διαφόρων αμερικανικών κρατών σχετικά με την πρόληψη της αναπαραγωγής από ανθρώπους των οποίων οι απόγονοι, κατά πάσα πιθανότητα, είτε δεν θα είχαν καμία αξία είτε θα ήταν επιβλαβείς στη φυλετική παρακαταθήκη». Εντούτοις, οι προσπάθειες της ναζιστικής Γερμανίας για στείρωση ξεπέρασαν γρήγορα αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι εκτιμήσεις του συνολικού αριθμού Γερμανών που στειρώθηκαν εξαιτίας της δράσης των Ναζί, κυμαίνεται από 300.000 έως 400.000.
Οι Γερμανοί εντυπωσιάστηκαν επίσης από τους αμερικανικούς νόμους περί μετανάστευσης, οι οποίοι εσώκλεισαν τους ανθρώπους με κληρονομικές ασθένειες και περιόρισαν τους ανθρώπους από τις μη σκανδιναβικές χώρες. Το 1934 ο Γερμανός φυλετικός ανθρωπολόγος Hans F. Κ. Gunther, είπε σε ένα ακροατήριο στο πανεπιστήμιο του Μονάχου ότι οι αμερικανικοί νόμοι μετανάστευσης πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως οδηγία και έμπνευση για τη ναζιστική Γερμανία. Οι Γερμανοί φυλετικοί επιστήμονες επίσης θαύμαζαν τους αμερικανικούς νόμους διαχωρισμού και διασταύρωσης. Στην πραγματικότητα, οι ναζιστές θεωρητικοί παραπονέθηκαν ότι οι γερμανική φυλετική πολιτική βρισκόταν πίσω από την αντίστοιχη της Αμερικής, επισημαίνοντας ότι σε ορισμένες νότιες πολιτείες ένα πρόσωπο που είχε κατά 1/32 μαύρη καταγωγή σύμφωνα με τον νόμο ήταν μαύρο, ενώ στη Γερμανία, εάν κάποιος ήταν Εβραίος κατά 1/8 ή σε πολλές περιπτώσεις και κατά 1/4, αυτό το πρόσωπο θεωρούνταν νόμιμα Άριος.
Οι Αμερικανοί ήταν οι ισχυρότεροι ξένοι υποστηρικτές των ναζιστικών φυλετικών πολιτικών. Το 1934 η «Eugenic News» εξήγγειλε ότι «σε καμία χώρα του κόσμου η ευγονική δεν είναι πιο ενεργή ως εφαρμοσμένη επιστήμη απ’ ότι είναι στη Γερμανία» και εγκωμίασε το ναζιστικό νόμο στείρωσης ως μια ιστορική πρόοδο. Ομάδες Αμερικανών ανθρωπολόγων, ψυχολόγων, ψυχιάτρων και γενετησιολόγων επισκέφτηκαν τη ναζιστική Γερμανία όπου είχαν υψηλού επιπέδου συναντήσεις με ναζιστές ηγέτες και επιστήμονες και επισκέφτηκαν ιδρύματα φυλετικής υγιεινής, τμήματα δημόσιας υγείας και δικαστήρια κληρονομικής υγείας. Όταν οι Αμερικανοί επέστρεψαν και έκαναν αναφορές σχετικά με τις επισκέψεις τους στα επαγγελματικά περιοδικά και στα ενημερωτικά δελτία, εγκωμίασαν το γερμανικό πρόγραμμα στείρωσης.
Όπως ο Αμερικανός Τσαρλς Ντάβενπορτ, έτσι και ο Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγός των ναζιστικών Ες Ες και βασικός αρχιτέκτονας της Τελικής Λύσης, άρχισε την εκπαίδευση του στην ευγονική με την αναπαραγωγή ζώων. Οι γεωργικές σπουδές και η εμπειρία του στην αναπαραγωγή κοτών τον έπεισαν ότι αφού όλα τα συμπεριφοριστικά χαρακτηριστικά είναι κληρονομικά, ο περισσότερο αποτελεσματικός τρόπος να διαμορφωθεί το μέλλον ενός πληθυσμού –ανθρώπινου ή άλλου– ήταν να καθιερώσει τα προγράμματα αναπαραγωγής που ευνοούσαν τον επιθυμητό και εξάλειφαν τον ανεπιθύμητο. Ο Χίμλερ ήταν σύντομα σε θέση να εφαρμόσει ευγονικές αρχές και μεθόδους στα ανθρώπινα πλάσματα με τέτοιο τρόπο που κανένας αμερικανικός ευγονιστής δεν μπόρεσε ποτέ.
Ο Ρούντολφ Ες, διοικητής του Άουσβιτς και ένας ακόμα ισχυρός υποστηρικτής της ευγονικής με παρελθόν στην εκτροφή ζώων, έγραψε στην αυτοβιογραφία του μετά τον πόλεμο ότι το αρχικό σχέδιο για το Άουσβιτς ήταν να γίνει σε έναν κύριο σταθμό γεωργικής έρευνας. «Όλα τα αναπαραγωγικά είδη επρόκειτο να συγκεντρωθούν εκεί». Εντούτοις, το καλοκαίρι του 1941 ο Χίμλερ τον κάλεσε στο Βερολίνο για να τον ενημερώσει για τη μοιραία διαταγή της μαζικής εξολόθρευσης των Εβραίων της Ευρώπης, μια διαταγή που μετέτρεψε σύντομα το Άουσβιτς στο «μεγαλύτερο σφαγείο ανθρώπων που γνώρισε ποτέ η ιστορία». Μέχρι το καλοκαίρι του 1942 το Άουσβιτς ήταν ένα απέραντο κέντρο για τη βελτίωση των πληθυσμών ανθρώπων και ζώων, που ολοκληρωνόταν με τα κέντρα αναπαραγωγής και το στρατόπεδο εξόντωσης Μπίρκεναου για την επιλεκτική εξόντωση Εβραίων, τσιγγάνων και άλλων «υπανθρώπων». Η γερμανική ευγονική μπήκε σε μια νέα θανάσιμη φάση το 1939, όταν ο Χίτλερ εξέδωσε μια μυστική εντολή για τη συστηματική δολοφονία διανοητικά των καθυστερημένων, συναισθηματικά διαταραγμένων και φυσικά ασθενικών Γερμανών που αποτελούσαν ντροπή για τον μύθο της Άριας υπεροχής.
Όταν τα «ελαττωματικά» παιδιά ταυτοποιήθηκαν και μπήκαν σε ιδρύματα, οι γιατροί και οι νοσοκόμες είτε τα λιμοκτονούσαν, είτε τους έδιναν θανατηφόρες δόσεις λουμινάλ (ηρεμιστικό), βερονάλης (χάπια ύπνου), μορφίνης ή σκοπολαμίνης. Κατά το πρόγραμμα «ευθανασίας» –που ονομάστηκε Πρόγραμμα T4 ή απλά T4– ενήλικοι μεταφέρθηκαν σε ειδικά φονικά κέντρα εξοπλισμένα με θαλάμους αερίων. Το T4 σκότωσε μεταξύ 70.000 και 90.000 Γερμανών προτού σταματήσει επίσημα τον Αύγουστο του 1941. Το 1942, όχι πολύ μετά αφότου οι Γερμανοί ψυχίατροι έστειλαν τον τελευταίο ασθενή στους στους θαλάμους αερίων, το Journal of the American Psychiatric Association δημοσίευσε ένα άρθρο που απαίτησε τη δολοφονία των καθυστερημένων παιδιών («των λαθών της φύσης»).
Η αναπαραγωγή και η επιλεκτική θανάτωση ζώων που ήταν στο κέντρο της αμερικανικής και γερμανικής ευγονικής παρήγαγαν έναν αριθμό του βασικού προσωπικού του Τ4, συμπεριλαμβανομένων αυτών που εστάλησαν στην Πολωνία για να διευθύνουν τα στρατόπεδα θανάτου. Ο Victor Brack, αρχιδιευθυντής του Τ4, είχε δίπλωμα στη γεωργία από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου, ενώ ο Hans Hefelmann, που διεύθυνε το γραφείο που συντόνιζε τη δολοφονία των ανάπηρων παιδιών, είχε διδακτορικό στην αγροτική οικονομία. Πριν περάσει περισσότερα από δύο χρόνια στο κέντρο ευθανασίας Hartheim στην Αυστρία, ο Bruno Bruckner είχε εργαστεί ως θυρωρός σε ένα σφαγείο στο Linz. Ο Willi Mentz, ένας ιδιαίτερα σαδιστικός φρουρός στην Τρεμπλίνκα, ήταν υπεύθυνος για τις αγελάδες και τα γουρούνια σε δύο κέντρα θανάτου Τ4, το Grafeneck και το Hadamar. Ο τελευταίος διοικητής της Τρεμπλίνκα, ο Kurt Franz, εκπαιδεύτηκε μαζί με έναν αρχιχασάπη πριν καταταγεί το SS. Ο Karl Frenzel, που εργάστηκε ως θερμαστής στο Hadamar πριν τον στείλουν στο στρατόπεδο εξόντωσης Σόμπιμπορ, ήταν επίσης χασάπης. Για το γερμανικό προσωπικό που εστάλη στην Πολωνία για να εξολοθρεύσει Εβραίους, η εμπειρία στην εκμετάλλευση και τη σφαγή ζώων απεδείχθη άριστη κατάρτιση.
Η εκμετάλλευση και η σφαγή ζώων παρέχουν το υπόβαθρο για τη μαζική δολοφονία ανθρώπων και την καθιστούν πιθανότερη επειδή μας ρυθμίζει να συγκρατούμε το ενσυναίσθημά μας, τον οίκτο και τον σεβασμό προς εκείνους που είναι διαφορετικοί. Ο Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ έγραψε: «Η δολοφονία των ζώων απέχει μόνο ένα μικρό βήμα από τη δημιουργία θαλάμων αερίων α λα Χίτλερ». Πράγματι, έτσι είναι. Σχεδόν την ίδια εποχή ο Γερμανός Εβραίος φιλόσοφος Τέοντορ Αντόρνο, έκανε μια παρόμοια τοποθέτηση: «Το Άουσβιτς ξεκινάει κάθε φορά που κάποιος κοιτάζει ένα σφαγείο και σκέφτεται: είναι απλά ζώα».
Πράγματι έτσι ξεκινάει.
Το πρωτότυπο κείμενο (Animals, Slavery, and the Holocaust) μπορεί να διαβαστεί εδώ.
Σημείωση του ιστολογίου: Η παρούσα μετάφραση του Κώστα Αλεξίου δημοσιεύεται για πρώτη φορά στο ιστολόγιο enantiastonantisimitismo.wordpress.com. Από τις εκδόσεις του Πράσινου Ινστιτούτου κυκλοφορεί το βιβλίο αναφοράς του Charles Patterson Αιώνια Τρεμπλίνκα. Η συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα και το Ολοκαύτωμα (2014), μτφρ: Κώστας Αλεξίου. Το βιβλίο παρουσιάζεται αναλυτικά από την Άννα Μαρία Δρουμπούκη στο τρέχον τεύχος του περιοδικού The Books’ Journal, σελ. 66-70.
Against antisemitism - Ενάντια στον αντισημιτισμό 