Hate graffiti removed from the street mural on Michael Kalou Street, Thessaloniki

Members of the “Vardaris Neighborhood Team” and other people gathered yesterday to remove far-right and nazi symbols that had been sprayed onto the street mural commemorating the deportation of the Jews of Thessaloniki. (see photos below)

The mural was painted by street artist Same84 on Michael Kalou Street on a wall of the eastern fence of the New Railway Station – a place where the Rezi Vardar neighborhood was located. Through this action, the “Vardaris Neighborhood Team” seeks to pay tribute to one of the most important and once numerous communities of Thessaloniki, the Jewish community, for the tragic consequences suffered by its population during World War II. The mural is a symbolic composition of places, people and events, inspired by photographic material of that period and includes seven consecutive images. (More information about the project.)

Related article: Vandalism of the mural dedicated to the deportation of the Jews of Thessaloniki (Central Board of Jewish Communities in Greece, January 11, 2023)

Έκθεση της Γ.Γ. Θρησκευμάτων για περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας στην Ελλάδα το 2021

Στην πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων για τα περιστατικά βίας εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας στην Ελλάδα κατά το 2021 καταγράφονται τρεις επιθέσεις οι οποίες φέρουν προδήλως αντισημιτικό χαρακτήρα. Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος παρατηρείται μείωση των αντισημιτικών επιθέσεων σε χώρους θρησκευτικού ενδιαφέροντος για τις ελληνικές εβραϊκές κοινότητες καθώς και σε Μνημεία Ολοκαυτώματος. Υπενθυμίζουμε ότι το 2020 είχαν καταγραφεί δέκα περιστατικά αντισημιτικής βίας σε αρκετές ελληνικές πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Τρίκαλα, Λάρισα, Καστοριά, Δράμα και Ρόδος).

Τον Μάρτιο του 2021 βανδαλίστηκε για πρώτη φορά η τοιχογραφία που υλοποίησε η Ομάδα Γειτονιάς του Βαρδάρη του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας επί της οδού Μιχαήλ Καλού, η οποία τιμά τα θύματα της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και αποσκοπεί στη διάσωση της ιστορικής μνήμης. Παραθέτουμε τη σχετική τοποθέτηση της Αναστασίας Χαμαλίδου, υπεύθυνης του προγράμματος, στο Ράδιο Θεσσαλονίκη.

Λίγους μήνες αργότερα, αντισημίτες προξένησαν φθορές σε τάφους του Εβραϊκού Νεκροταφείου στα Γιάννενα (Αύγουστος και Σεπτέμβριος του 2021). Στην έκθεση παρατίθενται σχετικές ανακοινώσεις του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου στις οποίες τονίζεται – για πολλοστή φορά – η αναγκαιότητα της σύλληψης και της τιμωρίας των δραστών καθώς και η αναγκαιότητα λήψης αποτελεσματικότερων μέτρων για την ασφάλεια της εβραϊκής κοινότητας και των ιερών χώρων της.

Στην έκθεση γίνεται, επίσης, αναφορά στις δράσεις της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων για την ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας κατά του αντισημιτισμού (διεξαγωγή σεμιναρίων σχετικά με το Ολοκαύτωμα και το λειτουργικό ορισμό του αντισημιτισμού σύμφωνα με τη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, προβολές ή και δημιουργία ταινιών με θέμα το Ολοκαύτωμα καθώς και άλλες εκπαιδευτικές δράσεις).

Διαβάστε εδώ την έκθεση της Γ.Γ. Θρησκευμάτων για το 2021.  

Η Shoah στην Σαλονίκη: Οι θανάσιμες επιπτώσεις του ελληνικού εθνικιστικού οπορτουνισμού στην Εβραϊκή Κοινότητα της πόλης

Ο Κώστας Αβραμίδης γράφει για την πρόσφατη μελέτη του Λεόν Σαλτιέλ The Holocaust in Thessaloniki. Reactions to the Anti-Jewish Persecution, 1942–1943 (Routledge 2020, 268 σελ.).

Στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των νεοσύστατων κρατών-εθνών στην Βαλκανική χερσόνησο για την προσάρτηση όλο και μεγαλύτερων εκτάσεων με την βίαιη απόσπαση αυτών από το σώμα της πρώην κοινωνικής-πολιτικής οντότητας στην οποία ανήκαν, δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Ελλάδα κατάφερε να αντικρούσει στον Δεύτερο Βαλκανικό πόλεμο την Βουλγαρία και να φέρει υπό την κατοχή της την Θεσσαλονίκη καθώς και μεγάλο κομμάτι της Μακεδονίας.

Οι νέες αυτές περιοχές που κατακτήθηκαν και προσαρτήθηκαν στο ελληνικό κράτος ήταν γεωγραφικές οντότητες χωρίς «ομοιογενείς» πληθυσμούς, γεμάτες με κοινότητες που κατά την συντριπτική τους πλειοψηφία ανήκαν σε διαφορετικά κοινωνικά σχήματα με διαφορετικά μεταξύ τους εθνικά, γλωσσικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά. Το καινούργιο καθεστώς, στο οποίο όλοι αυτοί οι πληθυσμοί εντάχθηκαν, ήταν η Ελλάδα του εθνικιστικού δόγματος «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» αλλά και της εθνικιστικής βενιζελικής ιδέας της Μεγάλης Ελλάδας «των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών». Αυτή η ιδέα θα είχε τρομακτικές επιπτώσεις για όλους αυτούς τους ανθρώπους από όλα αυτά τα διαφορετικά υπόβαθρα, που το νεόκοπο καθεστώς θα πιέζει συνεχώς να τετραγωνίσουν τον κύκλο.

Μια από αυτές τις κοινότητες, τα μέλη της οποίας βρέθηκαν να είναι «νέοι πολίτες» του νέου έθνους-κράτους, ήταν και η πολυπληθής εβραϊκή σεφαραδίτικη κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Ο σύντομος βίος της – 30 χρόνια – από την προσάρτηση της πόλης στο ελληνικό κράτος το 1913 έως τις εκτοπίσεις των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο στρατόπεδο μαζικής εξόντωσης του Άουσβιτς το 1943 θα καταγραφεί ως μια από τις πιο μελανές σελίδες αυτού του κράτους, που για σειρά δεκαετιών θα θαφτεί στη σιωπή.

Η μελέτη του Λεόν Σαλτιέλ είναι καρπός πολυετούς έρευνας, την οποία συμπληρώνει μια εκτεταμένη βιβλιογραφία. Ο Σαλτιέλ καταγράφει για πρώτη φορά στα ελληνικά χρονικά με λεπτομέρεια τις αντιδράσεις των τοπικών παραγόντων της πόλης (του κυβερνήτη, της δημοτικής αρχής, της Εκκλησίας, του Πανεπιστημίου, των δικαστικών, βιομηχανικών, βιοτεχνικών και εμπορικών συλλόγων, και άλλων), βασιζόμενος σε έγγραφα-ντοκουμέντα της εποχής. Και αναδεικνύει με όση καθαρότητα του επιτρέπουν τα υπάρχοντα σωζόμενα στοιχεία τον ρόλο των πρωταγωνιστών στην γενοκτονία της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου από το 1942 ως το 1943. Ταυτόχρονα, παρουσιάζει το ιστορικό υπόβαθρο των σημαντικότερων γεγονότων που αφορούν την προσάρτηση της πόλης στο ελληνικό κράτος και τις θανατηφόρες επιπτώσεις στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης που είχε ο ελληνικός εθνικιστικός οπορτουνισμός.

Η χριστιανική κοινωνία της πόλης δεν αρκέστηκε στο να «ξεφορτωθεί» τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας. Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του σχεδίου φυσικής εξόντωσής τους από τους Ναζί – συγκέντρωση του ενήλικου ανδρικού πληθυσμού για καταναγκαστική εργασία, γκετοποίηση στην συνοικία του Κάμπελ και επιβίβαση σε βαγόνια για ζώα με προορισμό το Άουσβιτς-Μπίρκεναου – οι χριστιανοί της πόλης θα οργανώσουν το ξεπούλημα των κινητών και ακινήτων περιουσιών τους, την μετονομασία των οδών που έφεραν εβραϊκά ονόματα καθώς και την καταστροφή και απαλλοτρίωση των δομικών υλικών και την τυμβωρυχία του μεγαλύτερου εβραϊκού νεκροταφείου στην Ευρώπη με μισό εκατομμύριο μνήματα!

Η κυριαρχία του ελληνικού εθνικισμού έπρεπε να είναι απόλυτη, την φυσική καταστροφή των Θεσσαλονικιών Εβραίων ακολούθησε παράλληλα η απάλειψη της μνήμης της ύπαρξης της κοινότητας και η σιωπή της κοινωνίας για σειρά δεκαετιών. Επίσης, κατά την ίδια χρονική περίοδο, καταρρέει ο μύθος της ουδετερότητας και της αδυναμίας της χριστιανικής κοινότητας αλλά και των αριστερών οργανώσεων να συνδράμουν τους Θεσσαλονικείς Εβραίους «γείτονες» τους. Αυτήν την κρίσιμη ώρα, η ελληνορθόδοξη κοινότητα διαπραγματεύεται επιτυχώς με τους Γερμανούς Ναζί το ζήτημα της βουλγαρικής επέκτασης της κατοχικής ζώνης στην πόλη ως ζήτημα «υψίστης εθνικής προτεραιότητας», ενώ διοργανώνονται μεγάλες φοιτητικές διαδηλώσεις από την Αριστερά που διαρκούν εβδομάδες, με αιτήματα που έχουν να κάνουν με πολλά πράγματα εκτός της μεταχείρισης των Εβραίων «συμπολιτών» τους.

Η μελέτη του Λεόν Σαλτιέλ είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία έως σήμερα στον τομέα της παραμελημένης από τον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο ιστορίας των Εβραίων της Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης. 

Επιπρόσθετη ανάγνωση:

Mark Mazower: Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων: Χριστιανοί, Mουσουλμάνοι και Εβραίοι, 1430-1950. (2004)

Devin E. Naar: Jewish Salonica : Between the Ottoman Empire and Modern Greece. (2016)

Steven B. Bowman: The Agony of the Greek Jews 1940-1945. (2009)

Timothy Snyder: The Holocaust as History and Warning. (2016)

Hannah Arendt: Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ. Έκθεση για την κοινοτοποία του κακού. (1963)

Hannah Arendt: Οι απαρχές του Ολοκληρωτισμού. (1951)

Πορεία Μνήμης 2017

Το πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης περιλαμβάνει:

Συναυλία Μνήμης

Σάββατο 18 Μαρτίου 2017, στις 19:00, στο Αμφιθέατρο Τελετών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με τα Μουσικά Σχήματα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τη Χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, το φωνητικό σύνολο «εν χορώ», τη Νέα Χορωδία του Δήμου Καλαμαριάς και το Concerto Quartet. Σολίστ: Αγγελική Καθαρίου. Διευθύνει: Κωστής Παπάζογλου

Πορεία Μνήμης

Κυριακή 19 Μαρτίου 2017, 11:30 π.μ.

Αφετηρία: Πλατεία Ελευθερίας Θεσσαλονίκης. Κατάληξη πορείας και τελετή στην Πλατεία Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Κεντρική ομιλία από την Ιστορικό, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ρίκα Μπενβενίστε, με τίτλο: «Από την ημέρα πένθους στις ημέρες μνήμης».

Εγκαίνια έκθεσης βιβλίου με θέμα «Μαρτυρίες και ιστορικά δοκίμια για την Εβραϊκή γενοκτονία» και ομιλία της Ιστορικού Ρένας Μόλχο με τίτλο: «Ιστορική έρευνα και μνήμη ως τρόπος ζωής».

Δευτέρα 20 Μαρτίου 2017, στις 18:00, στο Φουαγιέ του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης.

Στην έκθεση παρουσιάζονται βιβλία από τη Συλλογή Shoa της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ και βιβλία από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης.

via auth.gr

Την Επαύριον του Ολοκαυτώματος. Η επιστροφή στη γενέθλια πόλη

Η έκθεση «Την Επαύριον του Ολοκαυτώματος», που εγκαινιάζεται την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017, στις 2 το μεσημέρι, στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, αφορά την αναβίωση της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης στην περίοδο 1944-1946.

Η έκθεση αποτελείται από οκτώ ενότητες. Η πρώτη αναφέρεται στις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν στη Θεσσαλονίκη τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση. Η δεύτερη καταγράφει την απώλεια των “εβραϊκών συνοικισμών”, δηλαδή των κυρίως εργατικών συνοικιών με εβραϊκό πληθυσμό, οι οποίες είτε κατεδαφίστηκαν στη διάρκεια της κατοχής είτε καταλήφθηκαν από αστέγους, εφοδιασμένους με κρατικές άδειες. Η τρίτη ενότητα αφορά στην καταλήστευση των επιτύμβιων πλακών του εβραϊκού νεκροταφείου, επί ολόκληρους μήνες μετά την απελευθέρωση, προκειμένου να οικοδομηθεί ο Άγιος Δημήτριος και άλλα κτίρια, και τελικά την αποξένωση της εβραϊκής κοινότητας από το νεκροταφείο της, μετά από συνεχή χρήση πέντε αιώνων. Η τέταρτη ενότητα περιγράφει το νομικό κομφούζιο που δημιουργήθηκε σχετικά με τη διαδικασία ανάκτησης των εβραϊκών περιουσιών εξ αιτίας της πολυνομίας, η οποία παρέτεινε την κατοχή των ακινήτων από τους μεσεγγυούχους. Η πέμπτη ενότητα αναφέρεται σε δεκάδες άστεγους επιβιώσαντες που, μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της κατοικίας τους, διέμεναν ομαδικά μέσα σε κοινοτικά κτίρια. Η έκτη ενότητα περιγράφει την ανασύσταση της Ισραηλιτικής Κοινότητας ως νομικού προσώπου και τις προσπάθειες για την ανάκτηση της κοινοτικής περιουσίας. Η έβδομη ενότητα είναι η σημαντικότερη: Αποτελείται από ψηφιακές εφαρμογές που αναδεικνύουν τη διασπορά όσων επέστρεψαν πάνω στον αστικό ιστό. Την έκθεση κλείνει το “κουτί της μνήμης” όπου οι επισκέπτες καλούνται να καταθέσουν τις μαρτυρίες τους για πρόσωπα και κτίρια που παρουσιάζονται στην έκθεση.

Βασισμένη στα αρχεία της Ισραηλιτικής Κοινότητας και του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές, η έκθεση είναι παραγωγή του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης (με επιμέλεια Ευάγγελου Χεκίμογλου).

Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης / Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αγίου Μηνά 13, τηλ. 2310 250406

• Διαβάστε επίσης: Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης: Μια επώδυνη επιστροφή στη γενέτειρα (Η Καθημερινή, 27.01.2017)

Το Ολοκαύτωμα στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Το παρακάτω κείμενο συγκροτήθηκε με αποσπάσματα από το βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη «Η Θεσσαλονίκη των Εβραίων», που εκδόθηκε το 2016 από τον εκδοτικό οίκο «Επίκεντρο». Ο Ιστορικός και Περιηγητικός Οδηγός μεταφράστηκε και θα εκδοθεί στα Αγγλικά και τα Γαλλικά τους επόμενους μήνες.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ

Το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 2001 από την Ισραηλιτική Κοινότητα της πόλης σε συνεργασία με τον «Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης “Θεσσαλονίκη 1997”» και προβάλλει με εκθέματα και συλλογές την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη από την ίδρυση της πόλης (315 π.Χ.) έως τα μέσα του 20^ού αιώνα. Η πιο δραματική και συγκινητική ενότητά του είναι η αίθουσα που παρουσιάζει το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα.

View original post 1,610 more words

Και δεύτερη εταιρεία προτείνει παιχνίδι απόδρασης με θέμα το Άουσβιτς

Με αφορμή την κατακραυγή για τη δυνατότητα που παρείχε μέχρι χθες ελληνική εταιρεία σε παίχτες να υποδυθούν τους έγκλειστους στο Άουσβιτς και να διαφύγουν από αυτό “πριν γίνουν κι αυτοί στάχτη”, επισημαίνουμε και δεύτερη εταιρεία που προτείνει ένα παρόμοιο “δωμάτιο απόδρασης” στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για τη “Λίστα του Σίντλερ”. Ιδού η περιγραφή:

Στην Ολλανδία έχει ήδη ασκηθεί αυστηρή κριτική σε εταιρεία που δημιούργησε πιστό αντίγραφο της σοφίτας στο Άμστερνταμ όπου κρυβόταν η Άννα Φρανκ με τους δικούς της με πρότυπο και πάλι το escape room.

Αντισημιτικά σχόλια στη σελίδα facebook των εκδόσεων Πατάκη

Update, 30/11: Οι εκδόσεις Πατάκη μάς ενημέρωσαν ότι διέγραψαν τα σχόλια μίσους κάτω από το διαφημιστικό τους βίντεο.

Το Racist Crime Watch επισημαίνει αντισημιτικά σχόλια που αναρτήθηκαν πρόσφατα κάτω από διαφημιστικό βίντεο των εκδόσεων Πατάκη για το μυθιστόρημα “Ο θείος Αβραάμ μένει πάντα εδώ” της Έλενας Χουζούρη. Το μυθιστόρημα πραγματεύεται όχι μόνο το εβραϊκό παρελθόν της Θεσσαλονίκης αλλά και “τις ευθύνες του ντόπιου πληθυσμού, […] την αδικία, που ακολούθησε μετά το τέλος του πολέμου και την αρπαγή των περιουσιών από τους καλοθελητές”, όπως επισημαίνει ο Γιώργος Μπασαγιάννης.

Τα εν λόγω αντισημιτικά σχόλια δεν έχουν αφαιρεθεί ακόμα από τη σελίδα facebook των εκδόσεων Πατάκη. Μπορείτε να στείλετε σχετική έκκληση-διαμαρτυρία εδώ ή απευθείας στη σελίδα τους στο facebook.

Απόπειρα καταστροφής του Μνημείου σε ανάμνηση του Εβραϊκού Νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης

[h/t Andrea Gilbert]

Απόπειρα καταστροφής του Μνημείου σε ανάμνηση του Εβραϊκού Νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης (πάρκο του Αστεροσκοπείου του Α.Π.Θ.) από βανδάλους καταγγέλλει ο κ. Ισαάκ Αλχανάτης με ανάρτησή του στο Facebook. Η φωτογραφία που δημοσιεύουμε με την άδεια του κ. Αλχανάτη δείχνει σοβαρές ζημιές στη μενορά του μνημείου. Υπενθυμίζουμε ότι το μνημείο έχει ήδη υποστεί βανδαλισμό το Δεκέμβρη του 2014 – λίγες μόνο εβδομάδες μετά τα αποκαλυπτήρια – με το σύνθημα “Free Palestine”.

Θεσσαλονίκη, Νοέμβρης του 2016. Φωτογραφία: Ισαάκ Αλχανάτης

Αντισημιτισμός από τα κάτω

Ο αντισημίτης χρειάζεται ελάχιστα πράγματα. Μια πέτρα, ένας δρόμος, μια ανάπλαση αρκούν για να διεγείρουν τη μετάθεση ευθύνης και τη μνησικακία. Όλα συνδέονται μεταξύ τους: τα πρόστιμα που έκοψε ο δήμος Θεσσαλονίκης το 2015 με το State Department και ο εμπρησμός της Συναγωγής των Χανίων με την παγκοσμιοποίηση. 

Κοντά στη Συναγωγή των Μοναστηριωτών έχει τοιχοκολληθεί το παρακάτω σημείωμα που αποδίδει την επικείμενη ανάπλαση της οδού Συγγρού στην πρόθεση του “μυστικιστή” δημάρχου Θεσσαλονίκης “να ανταμείψει τους Εβραίους για τον πατριωτισμό τους”.

Φωτογραφία: Σοφία Χριστοφορίδου, 10/11/2016