Πραγματοποιήθηκε χθες η διαδικτυακή παρουσίαση του 4ου τεύχους του αξιόλογου περιοδικού «Άνθρωπος» (διευθυντής: Μιχάλης Πάγκαλος). Στην παρουσίαση συμμετείχε και ο υπεύθυνος του παρόντος ιστολογίου μιλώντας για τη διαχρονία της αντισημιτικής βίας στη Γερμανία και την Ελλάδα. Στο ακόλουθο βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την εκδήλωση.
Europe
Παρουσίαση τριών άρθρων για το «Λευκό Ρόδο», τον ναζισμό και τον αντισημιτισμό (περ. Άνθρωπος, τεύχος 4, Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2021)
Στο τρέχον τεύχος του περιοδικού «Άνθρωπος» (Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2021) δημοσιεύονται τρία άρθρα στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας «Λευκό Ρόδο», ναζισμός, αντισημιτισμός. Παρουσιάζουμε εν συντομία το περιεχόμενό τους.
Ο Δημήτρης Σπ. Γεωργιάδης γράφει για το «Λευκό Ρόδο» ως έμπνευση απέναντι σε κάθε ολοκληρωτισμό (σελ. 168-178). Ο πυρήνας αυτής της σημαντικής αντιστασιακής ομάδας, η οποία έδρασε κυρίως στη νότια Γερμανία από την άνοιξη του 1942 έως τις αρχές του 1943, αποτελείτο κυρίως από νεαρούς φοιτητές με θεολογικές και φιλοσοφικές ανησυχίες που αποφάσισαν να εναντιωθούν έμπρακτα στην αυξανόμενη κτηνωδία των ναζιστών και των υποστηρικτών τους. Στο άρθρο γίνεται αναφορά αφενός στις επιρροές που άσκησαν στα μέλη του «Λευκού Ρόδου» τόσο το οικογενειακό τους περιβάλλον όσο και τα απαιτητικά τους αναγνώσματα, συντελώντας αποφασιστικά στην εγκατάλειψη της απάθειας και της ουδετερότητας απέναντι στα κατ’ εξακολούθηση εγκλήματα των ναζιστών. Σε άμεση συνάρτηση, αναδεικνύεται αφετέρου η καινοφανής στόχευση των φυλλαδίων που συνέτασαν και διένειμαν με κίνδυνο της ζωής τους τα μέλη του «Λευκού Ρόδου». Στην ακριβέστερη κατανόηση της γενναιότητας αυτών των νεαρών αγωνιστών συμβάλλει και η σύντομη ενασχόληση με τη διαχρονικότητα του αντιεβραϊκού μίσους, η συντήρηση του οποίου δημιούργησε εν τέλει έναν «ομόφωνο αντισημιτισμό» που απέδιδε στους Εβραίους συλλήβδην την ευθύνη για όλες τις άσχημες εξελίξεις. Σε αυτήν τη ριζοσπαστική ομοφωνία – που έμελλε να οδηγήσει στη γενοκτονία – αντιτάχθηκε το «Λευκό Ρόδο» με τον μεστό και ανθρώπινο λόγο του.
Ο Δημήτρης Κράββαρης παρουσιάζει εκτενώς ένα από τα πιο πολυσυζητημένα μη λογοτεχνικά βιβλία της χρονιάς που πέρασε στη Γερμανία (σελ. 179-195). Πρόκειται για το πόνημα του δραστήριου δημοσιογράφου της Süddeutsche Zeitung, Ronen Steinke, με τον χωρίς περιστροφές τίτλο «Τρόμος κατά των Εβραίων. Πώς η αντισημιτική βία ενδυναμώνει και το κράτος αποτυγχάνει. Ένα κατηγορώ» (στις εκδόσεις Berlin). Στον αντίποδα όσων διατείνονται ότι το πρόσφατο αντισημιτικό, ρατσιστικό και μισογυνικό τρομοκρατικό χτύπημα στη συναγωγή της Χάλλε επί του Ζάαλε (9 Οκτωβρίου του 2019) αποτελεί «μεμονωμένη πράξη» ή «προειδοποιητικό σημάδι», ο Ronen Steinke εγγράφει αυτή την επίθεση στη μακρά συνέχεια της αντισημιτικής βίας στη μεταπολεμική Γερμανία. Με τα αλλεπάλληλα λάθη του και τις συνεχείς παραλείψεις του, υποστηρίζει ο συγγραφέας, το γερμανικό κράτος συνέβαλε στη διαιώνιση αυτού του προβλήματος. Ο Ronen Steinke παραθέτει αδιάσειστα στοιχεία αυτής της διαχρονίας με αποκορύφωμα το πληρέστερο ίσως χρονικό περιστατικών αντισημιτικής βίας από το 1945 και μετά που έχει δημοσιευτεί έως σήμερα στη Γερμανία – ένας μακρύς κατάλογος βεβηλώσεων, εμπρηστικών και άλλων επιθέσεων, δολοφονιών (μεταξύ των θυμάτων και επιζώντες του Ολοκαυτώματος). Εστιάζει, μάλιστα, σε συγκεκριμένα περιστατικά προκειμένου να καταδείξει τις ευθύνες του γερμανικού κράτους για την ατιμωρησία ενός μεγάλου αριθμού αντισημιτικών εγκλημάτων και παραθέτει ουκ ολίγες συνομιλίες που είχε με μέλη εβραϊκών κοινοτήτων για τα κρίσιμα ζητήματα της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης απέναντι στο κράτος. Με αφορμή την έρευνα του Γερμανού δημοσιογράφου διατυπώνονται στο άρθρο σκέψεις για την αντισημιτική βία στην Ελλάδα καθώς και προτάσεις για μια αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της αντιεβραϊκής βίας.
Ο Χρύσανθος Κωνσταντίνου εξετάζει τρεις ερμηνευτικές προσεγγίσεις του αντισημιτισμού αναδεικνύοντας συγχρόνως σημεία τομής τους (σελ. 196-213). Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ (Στοχασμοί για το εβραϊκό ζήτημα, 1946) ορίζει τον αντισημιτισμό ως «πάθος μίσους που δεν ακολουθεί, αλλά προηγείται των γεγονότων και μάλιστα ο αντισημίτης αναζητά τα γεγονότα που δήθεν θα επιβεβαιώσουν αυτό το πάθος» (σελ. 197). Ο Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ (Τι είναι ο αντισημιτισμός, 2011) προκρίνει τον όρο «εβραιοφοβία» έναντι του όρου «αντισημιτισμός», καθώς αυτός ο τελευταίος, ενώ αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη μορφή αντιεβραϊκής αντίληψης, έχει καθιερωθεί καταχρηστικά ως τρόπος συναντίληψης όλων των μορφών αντιεβραϊκής συμπεριφοράς. Για τον Ταγκιέφ, ο όρος «εβραιοφοβία» αντιστοιχεί σε μια πιο διευρυμένη αντίληψη της αντιεβραϊκής στάσης, καθώς «δεν περιλαμβάνει μόνο τα ατομικά συναισθήματα της εχθροπάθειας αλλά και τη συνολική ιστορικο-πολιτική συνθήκη μιας κοινωνίας» (σελ. 204). Στο άρθρο γίνεται επίσης μνεία στην κατηγοριοποίηση των αντιεβραϊκών μύθων από τον Ταγκιέφ καθώς και στις αρχές από τις οποίες διέπονται οι συνωμοσιολογικές αφηγήσεις. Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, τέλος, συνδέει τον αντισημιτισμό με τη μακρά ιστορία του ευρωπαϊκού χριστιανισμού (Άσπονδοι αδελφοί. Εβραίοι, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, 2019). Χωρίς τον ιστορικό αντιιουδαϊσμό, τονίζει ο Ζουμπουλάκης, οι ναζί δεν θα είχαν μπορέσει να συγκροτήσουν την κοσμοθεωρία του «λυτρωτικού αντισημιτισμού». Αναφορά γίνεται ακόμα στις αυτοκριτικές διεργασίες στους κόλπους των ρωμαιοκαθολικών και προτεσταντικών εκκλησιών με σκοπό την ανάσχεση του αντιεβραϊκού μίσους.
Βίαιες αντισημιτικές επιθέσεις στη Γερμανία με πρόσχημα το Μεσανατολικό
Του Δημήτρη Κράββαρη
Περιστατικά αντισημιτικής βίας με πρόσχημα την πρόσφατη ανάφλεξη στο Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη σημειώθηκαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα σε αρκετές γερμανικές πόλεις.
Συγκεντρωμένα άτομα έκαψαν ισραηλινές σημαίες μπροστά από τις Συναγωγές της Βόννης και του Μίνστερ (Βεστφαλία). Η γυάλινη πρόσοψη της Συναγωγής της Βόννης υπέστη, μάλιστα, σοβαρές ζημιές από τη ρίψη αντικειμένων. Σημειώθηκε, επίσης, απόπειρα παραβίασης της εισόδου. Η αστυνομία κατέφτασε με καθυστέρηση, καταφέρνοντας να συλλάβει μερικούς μόνο υπόπτους. Η έγκαιρη παρέμβαση της αστυνομίας στο Μίνστερ και η αλληλέγγυη στάση των γειτόνων απέτρεψαν τα χειρότερα.
Την περασμένη Δευτέρα σημειώθηκε απόπειρα εμπρησμού του Μνημείου σε ανάμνηση της Μεγάλης Συναγωγής του Ντίσελντορφ που καταστράφηκε το 1938 από τους ναζί. Ευτυχώς η φωτιά δεν πήρε διαστάσεις. Σε σχετική της ανακοίνωση, η Εβραϊκή Κοινότητα της πόλης εξέφρασε την ανησυχία της γι’αυτή την ακραία πράξη μίσους στο κέντρο της πόλης, εφιστώντας την προσοχή στην ολοένα αυξανόμενη αντισημιτική βία που αφορμάται από το μίσος για την ύπαρξη του ισραηλινού κράτους.
Ατμόσφαιρα αντισημιτικού πογκρόμ και στο Γκέλζενκίρχεν, όπου διακόσιοι περίπου διαδηλωτές – ανάμεσά τους πολλοί Τούρκοι ακροδεξιοί – κατάφεραν να πραγματοποιήσουν πορεία από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό ως τη Συναγωγή της πόλης, φωνάζοντας αντισημιτικά συνθήματα («Σκατοεβραίοι», «Παιδοκτόνο Ισραήλ» κ.α.). Η Αστυνομία εμπόδισε την τελευταία στιγμή τους συγκεντρωμένους να πλησιάσουν στην Συναγωγή χωρίς, ωστόσο, να καταφέρει να διαλύσει τη συγκέντρωση.
Ακόμα μεγαλύτερη ήταν η αντιισραηλινή διαδήλωση στη Βρέμη την Πέμπτη, με τους παρευρισκόμενους να φωνάζουν διαρκώς «Αλλάχου Άκμπαρ» και να περιφρονούν τις αποστάσεις ασφαλείας λόγω κορωνοϊού.
Ο κατάλογος που παραθέτουμε δεν είναι πλήρης, καταδεικνύει ωστόσο το πόσο ευάλωτη είναι η εβραϊκή ζωή στη Γερμανία εν έτει 2021. Δεν είναι η πρώτη φορά που οργανωμένες ομάδες ισλαμιστών κατεβαίνουν στους δρόμους της Γερμανίας για να εκφράσουν το αντισημιτικό τους μίσος και να εκφοβίσουν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας. Σύσσωμος ο γερμανικός πολιτικός κόσμος καταδικάζει τη νέα αντισημιτική βία, με προεξάρχοντα τον Φρανκ-Βάλτερ Στάινμάιερ. Tο κράτος καλείται, ωστόσο, να αποδείξει ότι έχει διδαχθεί από τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος (βλ. την αντισημιτική επίθεση στην αφύλακτη Συναγωγή της Χάλλε τον Οκτώβριο του 2019) και ότι είναι έτοιμο να προστατεύσει αποτελεσματικά τους πολίτες του από τους αντισημίτες μιμητές της Χαμάς.
Πηγές: Ruhrbarone, Jüdische Allgemeine, Belltower News, Jüdische Gemeinde Düsseldorf.
Ένα σημαντικό Εγχειρίδιο Πρακτικής Εφαρμογής του Λειτουργικού Ορισμού του Αντισημιτισμού σύμφωνα με την IHRA
[Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί μετάφραση μέρους του σημερινού δελτίου τύπου της γερμανικής ομοσπονδιακής ένωσης φορέων Recherche- und Informationsstelle Antisemitismus (RIAS) με έδρα το Βερολίνο. Μετάφραση από τα γερμανικά: Δημήτρης Κράββαρης]
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA) δίνουν στη δημοσιότητα το Εγχειρίδιο Πρακτικής Εφαρμογής του Λειτουργικού Ορισμού του Αντισημιτισμού σύμφωνα με την IHRA
Βερολίνο (08/01/2021) – Τα τρία τέταρτα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ήδη υιοθετήσει τον λειτουργικό ορισμό της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA). Σε ποιους τομείς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου ο λειτουργικός ορισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κρατικούς και κοινωνικούς φορείς, καταδεικνύει το Εγχειρίδιο Πρακτικής Εφαρμογής του Λειτουργικού Ορισμού του Αντισημιτισμού σύμφωνα με την IHRA που παρουσιάζεται σήμερα.
Τον Μάιο του 2016, ένας πολιτικός του Κοινοβουλίου της Καταλωνίας χαρακτήρισε τον Πρόεδρο της Εβραϊκής Κοινότητας της Βαρκελώνης ξένο πράκτορα ενός «σιωνιστικού λόμπι», το οποίο καθορίζει την ατζέντα του Κοινοβουλίου. Τον Δεκέμβριο του 2017 και αφότου η αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, πλήθος ατόμων πραγματοποίησε εμπρηστική επίθεση σε συναγωγή του Γκέτεμποργκ. Το Νοέμβριο του 2020, ο διευθυντής ενός κρατικού μουσείου της Ουγγαρίας αποκάλεσε τον επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος, Τζωρτζ Σόρος, «φιλελεύθερο Φύρερ» που μετατρέπει την Ευρώπη σε «θάλαμο αερίων» και ποδηγετεί τους ανθρώπους, σαν να πρόκειται για πιόνια σε μια «παγκόσμια σκακιέρα».
Τα παραπάνω παραδείγματα από το Εγχειρίδιο καθιστούν σαφές πως ο αντισημιτισμός επηρεάζει καθοριστικά την καθημερινότητα των Εβραίων της Ευρώπης και πως εμφανίζεται σε όλο το πολιτικό φάσμα. Ο ορισμός της IHRA συμβάλλει στη διάκριση εκδηλώσεων αντισημιτισμού στα πιο διαφορετικά συμφραζόμενα: στην καθημερινή ζωή, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο σχολείο, στον χώρο εργασίας, στα μέσα ενημέρωσης και στον χώρο της θρησκείας.
Το Εγχειρίδιο εξηγεί και διασαφηνίζει όλες τις πτυχές του λειτουργικού ορισμού του αντισημιτισμού της IHRA με τη βοήθεια 22 περιστατικών αντισημιτισμού και αξιόποινων αντισημιτικών πράξεων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Βασιζόμενο σε 71 σύνολα δεδομένων (data sets) από 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου, το εγχειρίδιο παρουσιάζει επιπρόσθετα 35 παραδείγματα ορθών πρακτικών για την πρακτική εφαρμογή του ορισμού στους τομείς της ποινικής δίωξης, της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης, της κρατικής χρηματοδότησης, του αθλητισμού και της κοινωνίας των πολιτών. Για τον σκοπό αυτό, οι συγγραφείς του εγχειριδίου απευθύνθηκαν σε εβραϊκές κοινότητες, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, μέλη της ομάδας εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον αντισημιτισμό καθώς και σε ειδικούς της IHRA και τoυ Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το παρόν εγχειρίδιο εκπονήθηκε από την ομοσπονδιακή ένωση RIAS ύστερα από σχετική ανάθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία εξέδωσε το εγχειρίδιο από κοινού με την Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος και με την υποστήριξη της Γερμανικής Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. To Εγχειρίδιο είναι προσβάσιμο στην ιστοσελίδα της ομοσπονδιακής ένωσης RIAS (πατήστε εδώ) καθώς και στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πατήστε εδώ). […]
Η ομοσπονδιακή ένωση φορέων RIAS ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Στόχος της είναι η ενιαία καταγραφή και τεκμηρίωση περιστατικών αντισημιτισμού σε όλη τη Γερμανία και η εκπροσώπηση των συμφερόντων φορέων τοπικών κέντρων καταγραφής περιστατικών αντισημιτισμού απέναντι στην κοινωνία, την πολιτική και τη διοίκηση.
Ο φόβος – αντισημιτισμός στην Πολωνία μετά το Άουσβιτς
Ο μπλόγκερ Glykosymoritis παρουσιάζει στο παρόν ιστολόγιο το πολυσυζητημένο βιβλίο του πολωνικής καταγωγής Αμερικανού ιστορικού Γιαν Γκρος Ο φόβος (2006).
Ο ΦΟΒΟΣ – Αντισημιτισμός στην Πολωνία μετά το Άουσβιτς, του Jan T. Gross
Από τα 3,5 εκατομμύρια Πολωνών Εβραίων (η Πολωνία είχε πριν τον πόλεμο τη δεύτερη μεγαλύτερη κοινότητα Εβραίων μετά τις ΗΠΑ) που κατοικούσαν στην χώρα πριν την έναρξη του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, το 90% εξοντώθηκε από τα χέρια των Γερμανών, και όχι μόνο.
Οι Πολωνοί Καθολικοί, που ήταν φανατικοί αντισημίτες πριν την έναρξη του πολέμου, άδραξαν την ευκαιρία να σκοτώσουν και να λεηλατήσουν υπάρχοντα και περιουσίες των «συμπατριωτών» τους Εβραίων που έχοντας ξεφύγει από τα δολοφονικά χέρια των Γερμανών και των Πολωνών Καθολικών προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο όπου μπορούσαν.
Όσοι κατάφεραν να ξεφύγουν τις εκτελέσεις και τα στρατόπεδα εξόντωσης και μπόρεσαν ως εκ θαύματος να βρουν άσυλο κάτω από τις στέγες Πολωνών Καθολικών – στις συντριπτικές περιπτώσεις με χρηματικό ή άλλο υλικό αντίτιμο – καθώς και να φυγαδεύσουν τους εαυτούς τους βαθιά στην Σοβιετική Ένωση, νόμιμα ή περνώντας τα σύνορα παράνομα (καταλήγοντας να κλειστούν σε γκουλάγκ στη Σιβηρία από τους Σοβιετικούς για παράνομη είσοδο στη χώρα με ποινές 5 ετών), γύρισαν πίσω στα σπίτια τους στην Πολωνία.
Μόνο κάποιες λιγοστές χιλιάδες κατάφεραν να γυρίσουν πίσω στα σπίτια τους. Ιδιαίτερα γι’ αυτούς που ζούσαν στην πολωνική επαρχία ήταν εντελώς αδύνατο να εγκατασταθούν και πάλι στις εστίες τους, καθώς η πιθανότητα να δολοφονηθούν από τους Καθολικούς γείτονες ήταν πολύ μεγάλη. Οι πρώην «συγχωριανοί» δεν διανοούνταν να αφήσουν τους Εβραίους να επιστρέψουν πίσω στις διαλυμένες κοινότητές τους.
Το βιβλίο αυτό εξετάζει το φαινόμενο του αντισημιτισμού στην Πολωνία μετά το πέρας της γερμανικής κατοχής και συγκεκριμένα το πογκρόμ στην πόλη του Kielce. Επίσης, αναλύει την κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Πολωνία πριν, κατά την διάρκεια της κατοχής από τους Γερμανούς Ναζί και Σοβιετικούς και μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς Ναζί, και την προσπάθεια επικράτησης του Σοβιετικού Σταλινιστικού καθεστώτους και άλλων πολύ σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Πολωνία, από το 1939 έως το 1949. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας Πολωνίας με εθνική ομοιογένεια που σοκάρει, έχοντας υπόψη ότι πριν τον πόλεμο οι Εβραίοι, Γερμανοί και Ουκρανοί, αποτελούσαν τεράστιο κομμάτι του πληθυσμού της χώρας.
Επιπρόσθετη ανάγνωση:
- Hunt for the Jews – Betrayal and murder in German-occupied Poland (2013). Του Jan Grabowski.
- Bloodlands: Europe between Hitler and Stalin (2011). Του Timothy Snyder
- Black Earth: The Holocaust as History and Warning (2016). Του Timothy Snyder
- Σύντομη βιογραφία του Jan Gross.
Κώστας Αβραμίδης
Ξεκίνησε η δίκη για την αντισημιτική επίθεση στη Χάλε της Γερμανίας
του Δημήτρη Κράββαρη
Στις 21 Ιουλίου ξεκίνησε στο Μάγκντεμπουργκ η δίκη του ακροδεξιού δράστη της αντισημιτικής επίθεσης στη συναγωγή της πόλης Χάλε της Γερμανίας. Θυμίζουμε ότι τη στιγμή της ένοπλης επίθεσης (9 Οκτωβρίου 2019) ομάδα πιστών γιόρταζε εντός της συναγωγής το Γιομ Κιπούρ, την Ημέρα του Εξιλασμού, την πιο μεγάλη εορτή του ιουδαϊσμού. Η στιβαρή δρύινη πόρτα της εισόδου στάθηκε εμπόδιο στις επίμονες προσπάθειες του δράστη να εισέλθει στη συναγωγή και να προκαλέσει λουτρό αίματος. Όταν απέτυχε να παραβιάσει την είσοδο πυροβόλησε και σκότωσε μια διερχόμενη γυναίκα, την Γιάνα Λ., που μόλις τον είχε επιπλήξει για την πράξη του, καθώς και τον Κέβιν Σ., πελάτη ενός παρακείμενου γυράδικου. Σίγουρα θα είχαμε θρηνήσει κι άλλα θύματα αν το αυτοσχέδιο όπλο του δεν είχε υποστεί βλάβη.
Παρατηρητές των πρώτων ημερών της δίκης επισημαίνουν ότι ο δράστης όχι μόνο δεν έδειξε να μετανοεί για την πράξη του, αλλά επιχείρησε να κάνει χρήση του χρόνου ομιλίας που του δόθηκε για να διακηρύξει δημόσια το αντισημιτικό και ξενοφοβικό του μίσος. Η συγγραφέας Έστερ Ντίσεραϊτ τόνισε ότι έχουμε να κάνουμε μ’ένα άτομο που εξακολουθεί να θεωρεί τον εαυτό του «μαχητή», έτοιμο να αφανίσει και πάλι ό,τι θεωρεί ανάξιο επιβίωσης. Οι δικαστές καλούνται, επομένως, με τη στάση τους να αποτρέψουν τον κατηγορούμενο από να μετατρέψει την αίθουσα του δικαστηρίου σε προπαγανδιστικό βήμα. Ο δραστήριος Φέλιξ Κλάιν, εντεταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, ευελπιστεί ότι αυτή η δίκη θα σταθεί η αφορμή για να ξεκινήσει μια ευρύτερη συζήτηση αφενός για τον υφέρποντα αντισημιτισμό της γερμανικής κοινωνίας που ευνοεί τέτοια φαινόμενα και αφετέρου για τον τρόπο με τον οποίο συγκεκριμένα άτομα ριζοσπαστικοποιούνται στο διαδίκτυο χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό – ας μη ξεχνάμε ότι ο δράστης μετέδωσε απευθείας στην πλατφόρμα Twitch μέρος της ένοπλης επίθεσής του, σα να επρόκειτο για κάποιο βιντεοπαιχνίδι.
Είναι επίσης επείγον να ακούσουμε τι έχουν να μας πουν αυτές και αυτοί που βρίσκονταν μέσα στη συναγωγή την ώρα της επίθεσης. Η Σαμπρίνα, για παράδειγμα, απορρίπτει στο βίντεο που ακολουθεί τον τρόπο που αρκετά Μέσα Ενημέρωσης παρουσίασαν τους Εβραίους επισκέπτες της συναγωγής – σαν να επρόκειτο για θύματα που περίμεναν παθητικά το τέλος τους. Κάθε άλλο, περιμένοντας βοήθεια η ομάδα είχε σκεφτεί τρόπους αυτοάμυνας και διαφυγής. Η Σαμπρίνα τονίζει επίσης τη μισογυνική και ρατσιστική διάσταση της επίθεσης χωρίς να αναιρεί τον αντισημιτικό πυρήνα της.
Η ραβίνος Ρεμπέκα Μπλέιντι βρισκόταν επίσης στη συναγωγή της Χάλε εκείνη τη μέρα και είναι, όπως και η Σαμπρίνα, συνενάγουσα στη δίκη. Οι γονείς των γονέων της είναι όλοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος που ζούσαν στην Πολωνία και την πρώην Τσεχοσλοβακία πριν έρθουν οι ναζί, διηγείται σε μια πρόσφατη συνέντευξη. Έχοντας μετακομίσει πρόσφατα από την Αμερική στο Βερολίνο, η ραβίνος ήρθε στη Γερμανία πολύ γρήγορα αντιμέτωπη με τον αντισημιτισμό της εξόντωσης και συνειδητοποίησε ότι φέρει κι αυτή μέσα της το τραύμα της οικογένειάς της παρόλο που αυτό που της συνέβη στη Χάλε είναι ένα ύστερο γεγονός. Για την Ρεμπέκα Μπλέιντι είναι σημαντικό να ακουστεί στο δικαστήριο η εβραϊκή φωνή για τα όσα συνέβησαν, η ίδια θέλει να συμβάλλει ενεργά στην απόδοση δικαιοσύνης όχι μόνο για αυτό που συνέβη στη Χάλε αλλά και στο όνομα των μελών της οικογενείας της που δεν είχαν ποτέ τη δυνατότητα να καταθέσουν στοιχεία ως μάρτυρες κατηγορίας για τα εγκλήματα του ναζισμού.
Αξιόπιστες πληροφορίες για την εξέλιξη της δίκης για την αντισημιτική επίθεση στη Χάλε θα βρείτε στις ιστοσελίδες halle-prozess-report.de (στα γερμανικά, αγγλικά και ρωσικά) και democ.de (στα γερμανικά).
Interview with Diána Vonnák about the European Jewish Cemeteries Initiative
The ESJF European Jewish Cemeteries Initiative is a German-based non-profit organization with the core objective of protecting and preserving Jewish cemetery sites across the European continent. With the financial support of the European Commission, the ESJF started in December 2018 a full mapping process of 1,500 Jewish burial sites across five European countries. Diána Vonnák, Head Officer of Communication and Media (and a trained social anthropologist) at ESJF European Jewish Cemeteries, answered some questions for Against Antisemitism blog about this unique project.
Until its completion in June 2020, the project will carry out extensive research and survey work in five European countries: Greece, Lithuania, Moldova, Slovakia, and Ukraine. Why did you choose those five countries?
We wanted to have a range of countries that are all important for the history of Judaism in Europe, and that encompass the diversity of European Jewish heritage. It has been a great experience to work in Sephardic and Ashkenazi cemeteries and research the differences. Another important angle is the institutional and legal diversity of these countries: the challenges have been really different: Lithuania had a comprehensive list of cemeteries, but these weren’t surveyed with the accuracy of our drone surveys, while for instance Ukraine and Moldova had no comprehensive data. In these cases it is crucial to verify the existence of cemeteries, visit any site where there’s a chance to find one: we visited 132 places in Moldova and were able to survey 70 cemeteries, but there were places nobody documented before. This work is less spectacular but it is incredibly important if we want to have a proper overview of European Jewish cemeteries. In some places, like in Slovakia, the Jewish community owns these sites, but elsewhere, as in Greece, ownership varies from site to site. By the end of this survey we will have a solid grasp of the main challenges and a greater understanding of the situations in our project countries.
In order to map burial sites, your team is using unmanned aerial vehicles commonly known as drones. How do drones facilitate your work?
Drone technology allows us to take high resolution aerial images which has individual GPS coordinates of every image (geotag). Later we are processing those images to create a point cloud from which we can make a preliminary terrain analysis such as topography of the site. This gives us very precise information about each and every site, which serves a dual purpose: it documents the condition of every cemetery, and it is the basis of any future protective measure like fencing. We are using point cloud to create a 3D model of sites that makes it easy, cost effective and fast to plan fencing. In short, UAV made our work more faster and accurate.
Your team travelled in Greece between 26 March and 14 April 2019, visiting 48 places and mapping 45 sites altogether. What have been the challenges and particularities of mapping Jewish cemeteries in Greece?
The geography of Greece was a challenge for our survey team: places can be remote, you have to fly, take a ferry to reach smaller islands. This is something we did not experience in other places. Greece is really divided: most sites are either demolished, or when they survive, they tend to be fenced and cared for. We classify cemeteries according to the urgency of the need for fencing and we found only three sites that would require urgent action: Argostoli and the old and new cemetery in Didymotheicho.
The city of Ioannina once was the center of Romaniote Jewish life. It is not well known that the Zosimaia Lyceum and a school yard are standing today on the site of the old Jewish Cemetery. How did you survey a burial site that doesn’t exist anymore?
We use old maps and historic information to establish the boundary of cemeteries. In case they are built over, as in Ioannina, Heraklion or Corfu, we still gather photographic evidence, but there is not much we can do. In Greece, this has been a sadly common situation: 43% of the sites we surveyed were demolished and overbuilt. In Thessaloniki, for instance, a university campus was built on a really old cemetery that dates back to the late 15th century. We encountered similar cases elsewhere too, e.g. in Ukraine. In these cases, memorialisation is especially important, as this remains our only chance to save these sites from oblivion. Education, awareness raising is crucial in these contexts and it takes the place of using cemeteries themselves as testimonies of a shared history, which is what ESJF would do otherwise.
Your team also surveyed other Jewish cemeteries in the region of Epirus which are less known than the cemetery in Ioannina: Paramythia, Arta and Preveza. Which are the challenges that you faced?
Arta, Paramythia and Preveza are all demolished sites, so our work was chiefly about documentation. Arta has a sign at the former Jewish neighbourhood, and a memorial. Preveza has residential and commercial buildings over it, Paramythia is now covered by a highway and a bus stop. In these cases it is often difficult to establish the boundary accurately, that can be a huge challenge. If we step away from the challenges of survey itself, the biggest difficulty lies in keeping the memory of something invisible alive. A comprehensive database like ours helps to grasp the sheer scale of destruction, and hopefully to work against it, to address this loss.
According to a recent study commissioned by the Heinrich Böll Stiftung Greece, the incidents of antisemitic rhetoric and the recorded attacks against Jewish cemeteries, monuments and synagogues in Greece are disproportionately high although the numbers of Greeks of Jewish religion are, according to the Greek Census, very low (5000, i.e. 0.05% of the Greek population). How do you think that the European Jewish Cemeteries Initiative can contribute to a better protection of Greek Jewish cemeteries?
ESJF believes in the importance of the engagement of communities, local authorities and the broader public in general. We always try to work with mayors, reach out to schools. We do not carry out advocacy work per se, but we believe in the power of restoring knowledge and awareness about heritage sites. Jewish heritage is part of our shared, European heritage and often, especially in the absence of a local Jewish community, gentile communities are important guardians of these sites. Our surveyors experience quite some interest from locals: people ask questions, want to know more. Building an open-access database, carrying out educational projects and engaging local leaders are the first steps to work against atrocities.
Some weeks ago, Moses Elisaf, the head of the tiny Jewish community in Ioannina and a distinguished professor of pathology, was elected the country’s first-ever Jewish mayor. What do you think about Elisaf’s victory?
Of course we welcome a political climate where the Jewishness of a candidate is not an obstacle for their success. However, the sheer emphasis that his Jewish origins receive points to the fact that Greek Jewish life hasn’t been “normalized” post-Holocaust in a way that one may hope. There is still an “us” vs. “them” logic in marking Elisaf as a Jewish mayor. We had an amazing experience with many mayors in various countries, and have seen the dramatic difference their policies can make in the fate of Jewish heritage sites. We welcome any mayor, Jewish or not, who is happy to undertake the responsibility of tending to the local Jewish heritage, engaging their entire community. ESJF’s work, through education and awareness, aims at showing that Jewish heritage is not something separate that concerns only those who identify as Jewish. Instead, it’s a common heritage. Greek Jewish history is also relevant and important for non-Jewish Greeks (and beyond that for Europe in general). We hope that ESJF’s work can be a help in normalizing and integrating Jewish presence, Jewish identity and Jewish heritage in Europe.
The ESJF provides free access to its database of Greek cemetery sites: https://www.esjf-surveys.org/surveys-in-greece/
Έκθεση για τον Αντισημιτισμό (2018) του Κέντρου Κάντορ
Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο
Source: antisemitism.org.il
Αξιοσημείωτη και ανησυχητική αύξηση των βίαιων αντισημιτικών περιστατικών -κατά 13% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά- καταγράφει η έκθεση για τον Αντισημιτισμό κατά το 2018, του Κέντρου Κάντορ του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, που δόθηκε στη δημοσιότητα την 1η Μαΐου 2019. Τα περιστατικά αυτά φτάνουν περίπου τα 400 σε παγκόσμια κλίμακα, με τα περισσότερα να καταγράφονται στις ΗΠΑ -με περισσότερες από 100 περιπτώσεις σοβαρών αντισημιτικών επιθέσεων- το Ηνωμένο Βασίλειο -με 68 περιπτώσεις- τη Γαλλία και την Γερμανία -με 35 περιστατικά αντίστοιχα- και τον Καναδά με 20. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Γερμανίας, όπου οι επιθέσεις εναντίον Εβραίων αυξήθηκαν κατά 70% στο 2018, έναντι εκείνων του 2017.
«Είναι πλέον σαφές ότι ο αντισημιτισμός δεν περιορίζεται στο τρίγωνο μεταξύ ακροδεξιάς, ακροαριστεράς και ριζοσπαστικού ισλαμισμού, αλλά έχει καταστεί συνηθισμένο φαινόμενο, συχνά αποδεκτό από την κοινωνία», τόνισε ο Δρ. Μοσέ Κάντορ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Εβραϊκού Συνεδρίου (EJC), κατά τη συνέντευξη Τύπου παρουσίασης της φετινής έκθεσης.
Δείτε εδώ την έκθεση ANTISEMITISM WORLDWIDE 2018 – The Kantor Center– TAU Report (στις σελ. 76-83 το κεφάλαιο για την Ελλάδα).
Antisemitismus in Europa heute (GB, Frankreich, Griechenland)
[Τον περασμένο Δεκέμβρη πραγματοποιήθηκε κοντά στο Αμβούργο ένα ακόμα Israel SoliCamp που έδωσε τη δυνατότητα σε ακτιβίστριες/στές, μελετήτριες/τές και απλούς ενδιαφερόμενους να ανταλλάξουν απόψεις για τις προκλήσεις και τους κινδύνους που αντιμετωπίζει σήμερα το Ισραήλ καθώς και για τρόπους αντιμετώπισης της ανόδου του αντισημιτισμού (το πλήρες πρόγραμμα της συνάντησης έχει δημοσιευτεί εδώ). Η δική μας εισήγηση – την περίληψη της οποίας παραθέτουμε παρακάτω στα γερμανικά – είχε ως στόχο να προκαλέσει μια συζήτηση για την πολυμορφία του φαινομένου του σύγχρονου αντισημιτισμού σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες. Δεν είναι μόνο η Άκρα Δεξιά που βάλλει σήμερα κατά των Εβραίων, είναι και σημαίνοντα στελέχη των Εργατικών της Βρετανίας στο facebook και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· είναι και αρκετοί Γάλλοι πολίτες που τα τελευταία χρόνια απορρίπτουν στο όνομα του Ισλάμ τη Γαλλία και τη Δύση ως «εβραϊκές οντότητες»· είναι κι ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που γαλουχήθηκε εδώ και δεκαετίες με την αντίληψη ότι η Σοά συνέβη κάπου αλλού και χωρίς μερίδιο ελληνικής ευθύνης.]
Antisemitismus in Europa heute
Dimitri Kravvaris
[Zusammenfassung zum Input beim Israel SoliCamp 2016]
Der Input zum „Antisemitismus in Europa heute“ zielte darauf ab, zum einen über antisemitische Vorfälle in Europa zu informieren, die in den Mainstream-Medien häufig unzureichend thematisiert werden, und zum anderen eine Diskussion über die Salonfähigkeit des heutigen Antisemitismus anzustoßen, dessen Träger sowohl hoch gebildete Menschen aus der Mitte der Gesellschaft sowie führende Politiker*innen als auch potentielle Opfer von rassistischen und sozialen Diskriminierungen sein können. Der Akzent wurde auf drei Länder – Großbritannien, Frankreich und Griechenland – gelegt, wobei die gegenwärtige Situation in Deutschland häufig zum Vergleich in Betracht gezogen wurde. Dem Interesse an der zunehmenden Gefahr der Judenfeindlichkeit in Europa liegt das Facebook-Projekt „Watch: Antisemitism in Europa“ zugrunde, an dem der Referent beteiligt ist. Die Seite wurde 2014 nach dem Anschlag auf das Jüdische Museum in Brüssel gegründet und dokumentiert seitdem regelmäßig antisemitische Vorfälle in ganz Europa; zur Orientierung der Leser*innen wird jeder Beitrag mit einer kurzen Zusammenfassung auf Englisch vorgestellt.
Ι. Ausgehend von der These der Wirksamkeit der Sprache („Sprache ist Handlungsinstrument und kann wie eine Waffe benutzt werden, um Menschen Schaden zuzufügen, sie zu kränken, zu beleidigen, zu verunglimpfen, sie auszugrenzen, ihnen zu drohen“, Schwarz-Friesel & Reinharz, 2013:38) wurden Facebook-Beiträge, Tweets sowie Statements von führenden Mitgliedern der britischen Arbeiterpartei vorgestellt, die tradierte judenfeindliche Stereotype (jüdische Physiognomie, Juden als Mörder usw.) aktualisieren, utopische sowie mit Ressentiment beladene Lösungsvorschläge des Nahostkonflikts ins Spiel bringen und Hitler als „Zionisten“ und „Verrückten“ darstellen. Somit wurde klar, dass Antisemitismus in einer Partei, die angeblich jede Form des Rassismus bekämpft, derzeit weiter verbreitet ist, als viele deutsche und europäische Medien behaupten. Zudem wurde mittels Berichten der Organisation Community Security Trust darauf aufmerksam gemacht, dass Judenfeindlichkeit in Großbritannien in den letzten Jahren dramatisch zugenommen hat.
ΙΙ. Lange bevor islamistische Terroristen in die Redaktion von Charlie Hebdo sowie in den jüdischen Supermarkt an der Porte de Vincennes stürmten, war antisemitische Hetze vor allem in den Pariser Straßen sowie im Internet sichtbar. Anhand von Fotomaterial von einer Anti-Regierungsdemonstration vom Januar 2014 wurden populäre anti-establishment und antisemitische Gesten, wie der Quenelle-Gruß, analysiert. Anschließend wurde eine kurze Genealogie des Judenhasses in Frankreich unternommen: Zum einem wurde auf den 2002 erschienenen Band „Les territoires perdus de la République“ (deutsch: Die verlorenen Gebiete der Republik) hingewiesen, in dem Lehrer*innen vom aggressiven Antisemitismus, Sexismus und von der Ablehnung der Demokratie im Namen des Islam in den öffentlichen Schulen berichteten. Ihre Warnungen wurden entweder ignoriert oder die Autor*innen wurden der „Islamophobie“ bzw. des „Rassismus“ bezichtigt. Die antisemitischen Anschläge von 2012 in Toulouse und Montauban, von Mai 2014 in Brüssel und von Januar 2015 in Paris wurden jedoch von jungen Franzosen verübt, die Anfang der Nullerjahre an solchen Schulen sozialisiert worden waren. Zum anderen wurde die Apathie der französischen Gesellschaft hinsichtlich der zunehmenden Popularität der islamistischen Weltanschauung unter jungen Franzosen thematisiert. Antisemitische Täter werden heute noch von französischen Medien, wie Agence France Presse (AFP), als „déséquilibrés“ (deutsch: seelisch gestört) bezeichnet. Der Karikaturist Joann Sfar hat auf diese Verharmlosung des Antisemitismus sarkastisch reagiert.
III. Antisemitismus in Griechenland wird im Züge der andauernden Finanz-Krise fast ausschließlich in Bezug auf die „Chryssi Avgi“ (deutsch: Goldene Morgenröte) – die seit 2012 drittstärkste Partei im Parlament – thematisiert. Ihr Anstieg, argumentiert man oft, verdanke diese Partei eben der steigenden Arbeitslosigkeit und Perspektivlosigkeit vieler Wähler*innen. Anhand einer von der Panteion Universität durchgeführten Studie (2013) wurde eingewendet, dass die Mehrheit der jungen Unterstützer der Chryssi Avgi sich bewusst für diese Partei entschied, da sie mit dem Kern der Ideologie der griechischen Neonazis maßgeblich einverstanden sind: angebliche historische Überlegenheit der griechischen Nation, Gefühl der Selbstviktimisierung aufgrund der vermeintlich nicht gloriosen Gegenwart und Präferenz von autoritären Regierungsformen. Das Interesse an der Shoah und der europäischen Geschichte des XX. Jahrhunderts ist gering. Auch die griechische Linke rekurriert gerne auf die nationalistische These des ewigen Opfers und relativiert somit die Shoah. In diesem Zusammenhang wurde ein Teil der Rede des griechischen Vize-Bildungsministers Theodosis Pelegrinis (Syriza-Partei) am 15. September 2016 im griechischen Parlament zitiert, in der er „die Juden“ als Ausnutzer des Holocaust präsentiert. Er behauptet, dass sie sich den Begriff Holocaust „mit Geduld und Beharren“ hätten aneignen können, „um die Verbrechen des Nazi-Regimes gegen sie hervorzuheben und somit die Sympathie der zivilisierten Welt für ihr Leiden zu provozieren“. Die Shoah wird hierbei nicht als Zivilisationsbruch gedacht, sondern als instrumentalisiertes jüdisches Leiden, abgekoppelt vom nationalen Narrativ. Pelegrinis fordert nun „die Griechen“ auf, sich ebenso den Begriff der Katastrophe anzueignen, um daraus politisches Nutzen zu erzielen.
Weiterführende Literatur
- Emmanuel Brenner (Hrsg.): Les territoires perdus de la République. Postface de Georges Bensoussan. Paris 2015 (2002)
- David Hirsh: The most threatening form of anti-Semitism in Britain today. Online Beitrag auf timesofisrael.com. 3. September 2015
- Dimitris Kravvaris im Gespräch mit Carolin Mothes über Antisemitismus in Griechenland: „Die antizionistische Rhetorik gilt nicht als antisemitisch“. In: Jungle World, Nr. 6, 5. Februar 2015, S. 5. Das Interview kann auch online gelesen werden.
- Carolin Mothes: Antisemitismus in der französischen Gegenwart – vom French Carmel aus betrachtet. Online Beitrag auf haolam.de. 16. Juni 2014
- Monika Schwarz-Friesel & Jehuda Reinharz (Hrsg.): Die Sprache der Judenfeindschaft im 21. Jahrhundert. Berlin/Boston 2013
Σέλφι και αντισημιτισμός
Στα τέλη του περασμένου μήνα, αρκετές ενημερωτικές ιστοσελίδες στην Ελλάδα αναπαρήγαγαν την είδηση του πρωτότυπου αντιπερισπασμού Βελγίδας μουσουλμάνας σε συγκέντρωση βελγικής ακροδεξιάς οργάνωσης στην Αμβέρσα. Διαβάζουμε στη Lifo:
Η 22χρονη Zakia Belkhiri στάθηκε μπροστά στους συγκεντρωμένους ακροδεξιούς της οργάνωσης Vlaams Belang και πόζαρε για σέλφι μαζί τους ενώ μπήκε και ανάμεσα τους για να βγάλει χαμογελαστή κι άλλες φωτογραφίες. Μάλιστα σε κάποιες από αυτές εικονίζεται να κάνει και το σήμα της νίκης μπροστά τους αμήχανους συγκεντρωμένους που δεν αντέδρασαν.
Οι φωτογραφίες με τα ειρωνικά σέλφι της Belkhiri διαδόθηκαν αστραπιαία στο διαδίκτυο κι έγιναν αποδεκτές διθυραμβικά ως μια αποτελεσματική αντίσταση στο ρατσισμό. Η ίδια η Belkhiri τόνισε σε σχετική συνέντευξή της ότι με αυτή την κίνηση θέλησε ν’ αναδείξει τη σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης, εν ολίγοις “this was just to share joy and peace“.
Ωστόσο, λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση των φωτογραφιών, το BBC αποκάλυψε ότι η συγκεκριμένη ακτιβίστρια είχε αναρτήσει στο παρελθόν μηνύματα μίσους κατά των Εβραίων που θα ζήλευε και ο Πλεύρης:
In one tweet dating from November 2012, she wrote: “Hitler didn’t kill all the Jews, he left some. So we know why he was killing them.”
And in another Facebook post from March 2014, she used an expletive to describe Jews before adding: “I hate them so much.”
Με λίγα λόγια, αν τυγχάνει να είσαι Εβραία/ος, η ρητορική της συνύπαρξης πάει περίπατο. Η αντιφατική στάση της Belkhiri δεν είναι ασφαλώς μεμονωμένη περίπτωση. Το ευρύτερο αντιρατσιστικό κίνημα επιδίδεται εδώ και δεκαετίες σε επιλεκτικό αγώνα κατά των διακρίσεων έχοντας υιοθετήσει πλήρως τις κραυγές για καταστροφή του Ισραήλ και μποϊκοτάρισμα των ισραηλινών προϊόντων. Στη Μεγ. Βρετανία, όλο και μεγαλύτερος αριθμός φοιτητών εκφράζει ανοιχτά την αντίθεσή του σε ψηφίσματα που τονίζουν τη σημασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος, με τη δικαιολογία ότι με αυτόν τον τρόπο άλλες γενοκτονίες δεν αποτιμώνται όσο θα έπρεπε.
Η αποκάλυψη του BBC για τις αντισημιτικές απόψεις της Belkhiri αγνοήθηκε στην Ελλάδα. Από τις ιστοσελίδες που ασχολήθηκαν με το θέμα, καμιά δε μπήκε στον κόπο να ενημερώσει τους αναγνώστες της, αν και θα όφειλε.
Πίσω από τις «εξοντωτικές» σέλφι, ο αντισημιτισμός της εξόντωσης. Screenshot via vice.com/gr
Σχολιάζοντας την αρνητική κριτική που προέκυψε μετά τις αποκαλύψεις, η Belkhiri κατέφυγε στην κλασική υπεκφυγή του σύγχρονου αντισημιτισμού: Δεν εννοούσε τους Εβραίους αλλά τους Σιωνιστές.
Via BBC
ΥΓ: Ελάχιστης προσοχής έτυχε η σαφής αποστασιοποίηση του μουσουλμάνου Δημάρχου του Λονδίνου Sadiq Khan από πρόσφατες αντισημιτικές δηλώσεις συντρόφων του στο Κόμμα των Εργατικών. Ο Khan υπέγραψε μάλιστα την διακήρυξη των Δημάρχων κατά του αντισημιτισμού.
Against antisemitism - Ενάντια στον αντισημιτισμό 
