Ο φόβος – αντισημιτισμός στην Πολωνία μετά το Άουσβιτς

Ο μπλόγκερ Glykosymoritis παρουσιάζει στο παρόν ιστολόγιο το πολυσυζητημένο βιβλίο του πολωνικής καταγωγής Αμερικανού ιστορικού Γιαν Γκρος Ο φόβος (2006).

Ο ΦΟΒΟΣ – Αντισημιτισμός στην Πολωνία μετά το Άουσβιτς, του Jan T. Gross

Από τα 3,5 εκατομμύρια Πολωνών Εβραίων (η Πολωνία είχε πριν τον πόλεμο τη δεύτερη μεγαλύτερη κοινότητα Εβραίων μετά τις ΗΠΑ) που κατοικούσαν στην χώρα πριν την έναρξη του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, το 90% εξοντώθηκε από τα χέρια των Γερμανών,  και όχι μόνο.

Οι Πολωνοί Καθολικοί, που ήταν φανατικοί αντισημίτες πριν την έναρξη του πολέμου, άδραξαν την ευκαιρία να σκοτώσουν και να λεηλατήσουν υπάρχοντα και περιουσίες των «συμπατριωτών» τους Εβραίων που έχοντας ξεφύγει από τα δολοφονικά χέρια των Γερμανών και των Πολωνών Καθολικών προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο όπου μπορούσαν.

Όσοι κατάφεραν να ξεφύγουν τις εκτελέσεις και τα στρατόπεδα εξόντωσης και μπόρεσαν ως εκ θαύματος να βρουν άσυλο κάτω από τις στέγες Πολωνών Καθολικών – στις συντριπτικές περιπτώσεις με χρηματικό ή άλλο υλικό αντίτιμο – καθώς και να φυγαδεύσουν τους εαυτούς τους βαθιά στην Σοβιετική Ένωση, νόμιμα ή περνώντας τα σύνορα παράνομα (καταλήγοντας να κλειστούν σε γκουλάγκ στη Σιβηρία από τους Σοβιετικούς για παράνομη είσοδο στη χώρα με ποινές 5 ετών), γύρισαν πίσω στα σπίτια τους στην Πολωνία.

Μόνο κάποιες λιγοστές χιλιάδες κατάφεραν να γυρίσουν πίσω στα σπίτια τους. Ιδιαίτερα γι’ αυτούς που ζούσαν στην πολωνική επαρχία ήταν εντελώς αδύνατο να εγκατασταθούν και πάλι στις εστίες τους, καθώς η πιθανότητα να δολοφονηθούν από τους Καθολικούς γείτονες ήταν πολύ μεγάλη. Οι πρώην «συγχωριανοί» δεν διανοούνταν να αφήσουν τους Εβραίους να επιστρέψουν πίσω στις διαλυμένες κοινότητές τους.

Το βιβλίο αυτό εξετάζει το φαινόμενο του αντισημιτισμού στην Πολωνία μετά το πέρας της γερμανικής κατοχής και συγκεκριμένα το πογκρόμ στην πόλη του Kielce. Επίσης, αναλύει την κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Πολωνία πριν, κατά την διάρκεια της κατοχής από τους Γερμανούς Ναζί και Σοβιετικούς και μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς Ναζί, και την προσπάθεια επικράτησης του Σοβιετικού Σταλινιστικού καθεστώτους και άλλων πολύ σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Πολωνία, από το 1939 έως το 1949. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας Πολωνίας με εθνική ομοιογένεια που σοκάρει, έχοντας υπόψη ότι πριν τον πόλεμο οι Εβραίοι, Γερμανοί και Ουκρανοί, αποτελούσαν τεράστιο κομμάτι του πληθυσμού της χώρας.

Επιπρόσθετη ανάγνωση:

1. Hunt for the Jews – Betrayal and murder in German-occupied Poland (2013). Του Jan Grabowski.
2. Bloodlands: Europe between Hitler and Stalin (2011). Του Timothy Snyder
3. Black Earth: The Holocaust as History and Warning (2016). Του Timothy Snyder
4. Σύντομη βιογραφία του Jan Gross.

Κώστας Αβραμίδης